Xạ hương là chất lấy từ túi xạ của loại hươu xạ hoặc cầy hương, cầy giông. Trong Đông y xạ hương được dùng phổ biến làm thuốc hồi sinh, trừ trúng độc...

Xạ hương có vị cay, tính ôn, không độc, vào 12 đường kinh; có tác dụng thông khiếu, thông kinh lạc, đuổi tà trừ uế. Trong đông y, xạ hương được dùng một cách phổ biến làm thuốc hồi sinh, trừ trúng độc trong trường hợp đau bụng dữ dội, trúng phong hôn mê, điên cuống, bụng ngực đau thắt, tẩu mã. Dùng ngoài tiêu ung sang thũng.

Liều dùng: 0,04g đến 0,2g. Dùng để bào chế thuốc hoàn và thuốc bột. Không dùng trong thuốc sắc.

Kiêng kỵ: Người âm hư, suy yếu, phụ nữ có thai không được uống.

Một số bài thuốc có xạ hương:

1.Khai khiếu, hồi tỉnh: Chữa các chứng bệnh: Trúng phong, kinh giản, đột nhiên ngã lăn quay, hôn mê, bất tỉnh, chân tay lạnh, kéo đờm. Dùng các bài thuốc sau:

Bài 1: Chí bảo đơn: xạ hương, chu sa, sừng tê giác, hùng hoàng, đồi mồi, hổ phách, bocneol đều 50g, ngưu hoàng 25g, an tức hương 75g. Nghiền thành bột mịn, hay làm viên hoàn. Thuốc bột uống mỗi lần 0,8g (5 phân) hoặc 1 hoàn, ngày 1 - 2 lần, uống với nước sôi còn nóng. Trị các chứng bệnh trên.

Bài 2: Thái ất tử kim đĩnh: Sơn từ cô 80g, thiên kim tử 40g, hùng hoàng 12g, đại kích 60g, ngũ bội 40g, chu sa 12g, xạ hương 12g. Các vị trên tán thành bột mịn, làm thành thỏi hình trụ, mỗi thỏi nặng 4g. Liều dùng cho người lớn từ 2g - 6g. Dùng chữa các trường hợp trúng độc do thức ăn, hôn mê ngã quay, chết đuối hay thắt cổ mà ngực còn ấm.

2. Trừ ứ, trị chấn thương do ngã, đòn đánh: Xạ hương 0,4g; tô mộc 20g; đinh hương 20g; đồng thiên nhiên 12g; nhũ hương12g; một dược 12g; huyết kiệt 12g; hồng hoa 8g; mã tiền chế 4g. Chế thành thuốc bột. Mỗi lần uống 4g, ngày 2 lần, uống với rượu trắng. Trị thương tích do ngã, đòn đánh.

3. Tống mủ, tan nhọt: dùng bài Lục thần hoàn: xạ hương 1,0g; ngưu hoàng 1,5g; bột trân châu 1,5g; băng phiến 1,0g; hùng hoàng 1,0g; thiềm tô 1,0g. Tất cả tán thành bột mịn. Thiềm tô hoà tan bằng rượu trắng, làm thành viên hoàn nhỏ như hạt cải, bao áo bằng than củi (bách thảo sương). Người lớn mỗi lần uống 10 viên; trẻ em giảm bớt liều. Ngày uống 2 lần, với nước đun sôi. Chủ trị viêm họng cấp tính, loét đầu vú (áp xe vú) và các thứ nhọt độc sưng đau, chữa sốt cấp tính, trúng độc, mê loạn, tâm trạng suy nhược.

4. Thúc đẻ, ra thai: Trường hợp thai chết lưu, hoặc sót rau. Dùng bài Thuốc bột hương quế: Xạ hương 0,02g, nhục quế 2g. Nghiền thành bột, chia làm 2 lần, uống với nước nóng.

5. Làm đẹp da: Xạ hương 0,4g; bạch cương tằm 1,6g; băng phiến 0,8g; sơn trà 1,6g; đậu xanh 2,4g. Tất cả nghiền thành bột mịn, nhào với nước đánh nhuyễn như kem. Đây là đơn thuốc dưỡng da cung đình để giữ sắc đẹp cho phụ nữ.

TS. Nguyễn Đức Quang