Từ trước đến nay các trường hợp vô sinh đều có xu hướng quy tụ về phía phụ nữ, cả về phương diện xã hội cũng như y học. Trong nhiều nǎm gần đây, các cặp vợ chồng hiếm muộn đã có ý thức tìm hiểu kỹ càng hơn xem "trách nhiệm" thuộc về ai, và trên cơ sở nguyên nhân đích thực mà lựa cách sinh con với sự trợ giúp của y học.

Theo các thống kê đáng tin cậy thì ngay ở các nước phát triển tỷ lệ vô sinh có nguyên nhân về phía người chồng (vô sinh nam) so với vô sinh nữ chiếm một tỷ lệ khá cao, tức là 2/3. Y học hiện đại đã phát hiện được nhiều nguyên nhân của vô sinh nam và đã có nhiều thành công để giải quyết vấn đề này, đem lại niềm tin và hy vọng cho các đức ông chồng cũng như cho cả gia đình.

Nguyên nhân

Hiện tại người ta đã phát hiện ra 4 nguyên nhân chính dẫn đến vô sinh nam: Thứ nhất là do thiếu hụt cả về chất lượng và số lượng tinh trùng. Nguyên nhân này khá phổ biến. Nó có liên quan đến những cǎn bệnh di truyền và mắc phải của nam giới. Chẳng hạn như các trục trặc hay khiếm khuyết về cơ cấu di truyền có liên quan đến giới tính và bộ máy sinh dục nam. Một cǎn bệnh mắc phải từ thời thơ ấu là cǎn bệnh viêm tuyến nước bọt mang tai (bệnh quai bị) do virut cũng để lại di chứng gây kém về chất lượng và suy giảm về số lượng các tế bào tinh trùng. Nếu tiến hành xét nghiệm trong một khối tinh dịch thấy số lượng tinh trùng chỉ đạt dưới 300.000 con thì được xếp vào nguyên nhân này.

Nguyên nhân thứ hai là tình trạng không có tinh trùng (azoospermatozoi-des) và cả các tế bào tiền thân của nó (spermatides) trong tinh dịch - được gọi là vô tế bào sinh sản nam do không bài xuất được. Nguyên nhân này chiếm tới khoảng 10% các trường hợp vô sinh nam nói chung.

Nguyên nhân thứ ba phải kể đến, đó là tình trạng không đi xuống được của tinh hoàn (trong thời kỳ bào thai 2 tinh hoàn nằm trong ổ bụng) hay bị xoắn thừng tinh hoàn và kể cả nguyên nhân bị mắc bệnh quai bị sau khi đã qua tuổi dậy thì. Cǎn bệnh này để lại hậu quả là làm cho các tinh hoàn mất khả nǎng sản xuất ra tinh trùng.
Nguyên nhân cuối cùng là do cǎn bệnh tự miễn dịch. Vì một sự trục trặc nào đó trong hệ thống nhận biết các tế bào của hệ thống miễn dịch của cơ thể mà một số tế bào làm nhiệm vụ cảnh giới (lympho T) cho rằng các tinh trùng là các tế bào lạ và do đó huy động cơ thể sản sinh ra các kháng thể chống lại. Từ đó mà hiện tượng vô sinh nam xuất hiện. Tuy nhiên, nguyên nhân này chiếm một tỷ lệ rất ít.

Chất lượng và số lượng tinh trùng còn có liên quan mật thiết đến thể tích của tinh hoàn. Một công trình nghiên cứu gần đây trên 100 đàn ông Việt Nam thuộc diện hiếm muộn đã nhận thấy rằng những người có thể tích tinh hoàn dưới 20 phân khối hoặc lớn hơn 30 phân khối đều có mật độ tinh trùng kém. Như vậy "to" không hẳn là tốt! Tỷ lệ tinh trùng sống được coi là đạt yêu cầu (trên 30%) đều ở những người có thể tích tinh hoàn ở mức 20-30 phân khối. Lượng chất kẽm có trong tinh dịch thấp cũng ảnh hưởng đến sự phân ly tinh trùng từ tinh dịch. Sự thiếu hụt chất khoáng này làm chậm đi tốc độ giải phóng tinh trùng cũng làm ảnh hưởng đến quá trình thụ tinh.

Biện pháp khắc phục

Về nguyên tắc thì biện pháp khắc phục phải tùy thuộc vào nguyên nhân, thế nhưng việc giải quyết tận gốc các nguyên nhân nói trên không phải là vấn đề đơn giản, nhiều khi bất khả thi. Vì thế, phương cách tốt nhất là thực hiện việc thụ tinh nhân tạo hay thụ tinh trong ống nghiệm để vẫn đảm bảo có con, đem lại nguồn vui và niềm hạnh phúc to lớn cho gia đình. Tất nhiên là tùy mức độ của vô sinh nam mà các thầy thuốc sẽ quyết định phương pháp tối ưu nhất.

Trong trường hợp thiếu hụt về số lượng tinh trùng thì sác xuất thụ tinh theo tự nhiên là rất thấp. Vì thế cần phải có sự trợ giúp của kỹ thuật y khoa. Các bác sĩ sẽ thu lượm tinh dịch của người chồng và lựa chọn một trong số nhiều tế bào trứng của vợ, tìm "quả" nào có chất lượng tốt nhất để thụ tinh trong ống nghiệm. Trong số hàng nghìn các con tinh trùng thu thập được từ tinh dịch, họ sẽ quan sát dưới kính hiển vi để tách biệt ra một con khỏe nhất tức là có khả nǎng di chuyển nhanh. Chỉ những phòng thí nghiệm hiện đại mới có nǎng lực làm các thao tác này. Cũng dưới kính hiển vi họ tìm cách bơm vào trong tế bào trứng đã lựa chọn duy nhất chỉ một con tinh trùng khỏe mạnh mà thôi. Tiếp tục theo dõi 24 giờ tiếp sau trong các điều kiện thích hợp để quan sát khả nǎng tiếp hợp giữa trứng và tinh trùng. Một khi đã xác định chắc chắn là đã xảy ra sự thụ thai, họ mới đem trứng này cấy vào tử cung của người vợ vào thời điểm sẵn sàng cho trứng "làm tổ". Thông thường thì từ lúc này trở đi, người vợ sẽ mang thai và sẽ có những biểu hiện của một thai phụ. Trong thời gian khoảng 40 tuần lễ, thai phụ được theo dõi sát sao và sẽ được cho đẻ theo phương pháp mổ lấy thai. Như vậy, về mặt nguyên tắc thì việc thụ tinh nhân tạo này cũng là phương pháp thụ tinh trong ống nghiệm đã từng được làm cho các chị em vô sinh. Chỉ có điều là biện pháp tiêm một tinh trùng duy nhất đã lựa chọn vào trứng là kỹ thuật rất khó, chỉ những nước có nền y học tiên tiến mới thực hiện được. Lấy một ví dụ như ở Pháp, tính đến nǎm 1995 đã có 6.898 trường hợp được thực hiện theo kỹ thuật này, tỷ lệ thành công là 24%, tương đương với các trường hợp thụ thai truyền thống.

Đối với những vô sinh nam thuộc loại vắng bóng tinh trùng trong tinh dịch, các bác sĩ cũng có thể đem lại cho họ những đứa con. Kỹ thuật hiện đại nhất do các thầy thuốc ở Thổ Nhĩ Kỳ đã thực hiện được trong thời gian gần đây. Họ dùng phương pháp gây mê để mổ phần tinh hoàn của nam giới rồi hút lấy chất dịch của phần mào tinh hoàn để tìm các tế bào tiền thân của tinh trùng rồi từ những tế bào này sẽ tìm cách "bồi dưỡng" cho chúng trưởng thành để rồi sẽ cho thụ tinh với tế bào trứng bằng cách tiêm nói trên. Kết quả thật khả quan, cho đến nay đã có dưới một chục em bé được sinh ra theo phương pháp này.

Chỉ trong trường hợp vô sinh nam tuyệt đối, có nghĩa là vắng bóng hoàn toàn cả tinh trùng lẫn tế bào tiền tinh trùng thì mới phải thực hiện theo phương pháp đi xin tinh trùng của người cho. Chỉ có điều là phải tuân thủ nghiêm ngặt các quy định về vấn đề đạo đức học. Đó là số lượng người cho tinh trùng phải đủ lớn và phải được dấu tên. Việc lấy tinh trùng của ai trong số người cho để đem thụ tinh với trứng của người vợ được thực hiện theo cách ngẫu nhiên. Hiện nay phương pháp hòa trộn tinh trùng của nhiều người cho không được tiến hành vì lý do có nhiều sự cố về mặt di truyền. Nước Mỹ đã từng xảy ra một vụ kỳ án về một trường hợp một bác sĩ sản phụ khoa đã nhiều lần bí mật lấy tinh trùng của bản thân để cho thụ tinh với trứng của nhiều phụ nữ có chồng vô sinh. Và nhờ thế ông đã "sản xuất" ra khá nhiều hậu duệ của mình. Những đứa con bất hợp pháp của ông đã "vung vãi" khắp nơi trên đất Mỹ sẽ là một nguy cơ về sự loạn luân nếu như chúng không may kết hôn với nhau.

Vô sinh nam trong thời đại hiện nay đang có xu hướng gia tǎng. Nhiều nước công nghiệp phát triển đã có báo động về tình trạng này. Người ta đã có nhiều công trình nghiên cứu về xu hướng gia tǎng vô sinh nam và đã rút ra được nhiều yếu tố có liên quan như vấn đề ô nhiễm môi trường, do thủng tầng ôzôn, do chế độ ǎn uống, do thuốc lá và các bệnh mắc phải do virut. Dù sao thì gần một nửa của nhân loại cũng phải được bảo vệ trước các nguy cơ này.

TS. Kiều Khắc Đôn (báo Sức Khỏe và Đời Sống)