Theo Tổ chức Y tế thế giới (WHO), vô sinh là khi một cặp vợ chồng không thể có thai sau một năm chung sống, quan hệ bình thường không dùng phương pháp ngừa thai nào. Vô sinh có thể được phân thành hai loại: vô sinh nguyên phát và vô sinh thứ phát. Vô sinh nguyên phát là trường hợp một cặp vợ chồng chưa từng có thai. Vô sinh thứ phát là trường hợp cặp vợ chồng đã có thai ít nhất một lần. Tỉ lệ vô sinh trên các cặp vợ chồng ở độ tuổi sinh đẻ khoảng 13%.

Nguyên nhân vô sinh có thể do vợ, chồng hoặc do cả hai. Nói chung, 30-40% nguyên nhân vô sinh do vợ, 30% nguyên nhân vô sinh do chồng, 20% do cả hai và 10-15% không tìm thấy nguyên nhân.

Có rất nhiều xét nghiệm và phương pháp để khảo sát một cặp vợ chồng vô sinh. Trong đó, một xét nghiệm quan trọng là tinh dịch đồ của người chồng. Nếu kết quả tinh dịch đồ bất thường, nên thực hiện 2-3 lần để đánh giá. Có rất nhiều thông số trong kết quả của tinh dịch đồ.

Một số giá trị của một tinh dịch đồ bình thường:

- Thể tích tinh dịch > 2ml.

- Mật độ tinh trùng > 20 triệu/ml.

- Di động A > 25% hoặc A+B > 50% (di động A: tinh trùng di động tiến tới, nhanh; di động B: tinh trùng di động tiến tới, chậm).

- Hình dạng bình thường > 30%.

- Tỉ lệ tinh trùng sống > 75%.

Chị Loan thân mến, theo những thông tin tối thiểu mà chị cung cấp, chúng tôi nghĩ rằng trường hợp của chị và chồng chị là vô sinh (thứ phát), nguyên nhân do chồng (do tinh trùng yếu). Kết quả tinh dịch đồ cho thấy chỉ có 10% tinh trùng di động nhanh, theo tiêu chuẩn phải hơn 25%, Ngoài ra, số lượng tinh trùng có ít không, hình dạng bình thường là bao nhiêu... do chị không cho biết đầy đủ nên không thể khẳng định thêm.

Có nhiều nguyên nhân gây thiểu năng tinh trùng ở nam giới. Điều trị tùy theo nguyên nhân từ thay đổi lối sống (bỏ rượu, thuốc lá, không mặc quần lót quá chật...), dùng thuốc (nội khoa) cho đến phẫu thuật (can thiệp ngoại khoa) như trong trường hợp nguyên nhân do dãn tĩnh mạch thừng tinh.

Vì vậy, chồng chị cần đi khám tại các BV có phòng khám nam khoa như BV Đại học Y dược, BV Bình Dân để tìm nguyên nhân và có hướng điều trị. Kết quả điều trị tùy theo nguyên nhân. Ví dụ như nguyên nhân là dãn tĩnh mạch thừng tinh, sau phẫu thuật 70-80% bệnh nhân có tinh dịch đồ cải thiện và 45% có vợ thụ thai, tuy nhiên thời gian theo dõi kéo dài.

Ngoài ra để có con, chị và chồng có thể điều trị bằng các kỹ thuật hỗ trợ sinh sản từ đơn giản là bơm tinh trùng vào buồng tử cung (IUI) đến phức tạp hơn là thụ tinh trong ống nghiệm (IVF), và tiêm tinh trùng vào bào tương noãn (ICSI). Trong đó hiệu quả nhất (và cũng đắt tiền nhất) là ICSI, tỉ lệ có thai cho một chu kỳ điều trị 35-40%. Hiện nay nhiều BV thực hiện được các kỹ thuật này như BV Từ Dũ, BV Hùng Vương, BV Phụ sản quốc tế...

Tỉ lệ thành công của điều trị vô sinh nam còn phụ thuộc vào khả năng sinh sản của vợ, đặc biệt là tuổi của người vợ. Do đó thời gian cũng đóng vai trò quan trọng. Nếu người vợ lớn tuổi (nhất là trên 35 tuổi) thì không nên mất thời gian cho các phương pháp điều trị hiệu quả thấp. Lựa chọn điều trị tùy thuộc nhiều yếu tố: tuổi, điều kiện kinh tế, kỹ thuật hiện có, nhu cầu người bệnh...

Một điều cần lưu ý nữa là đối với những cặp vợ chồng vô sinh nhưng không điều trị thì 25-35% (trong số các cặp vợ chồng đó) có thụ thai tự nhiên (không dùng phương pháp điều trị hỗ trợ nào). Đây là điều các bác sĩ điều trị luôn phải tính tới khi đánh giá hiệu quả của một phương pháp điều trị. Và điều này có thể lý giải vì sao một số lang băm, "bà mụ vườn"...dùng vài thứ lá hoặc dùng "thuốc gia truyền" có thể có thành công ở một số cặp vợ chồng nào đó.

Mong rằng những thông tin trên giải đáp được những thắc mắc của chị, giúp chị có được lựa chọn đúng đắn. Chúc chị cùng ông xã mau chóng có tin vui.

BS CKI PHẠM NAM VIỆT

Phòng khám nam khoa BV Đại học Y dược TP.HCM