Viêm da do ánh nắng là phản ứng viêm da cấp hay mạn tính vì tiếp xúc quá nhiều hay nhạy cảm với ánh nắng. Bệnh do nhạy cảm ánh nắng ở những người dễ bị cháy nắng hơn bình thường, hoặc dị ứng với ánh sáng, tổn thương là các sẩn hay mụn nước.

Các yếu tố liên quan gây bệnh

Những chất gây cho da nhạy cảm với ánh nắng là một số thuốc, do sử dụng nước hoa hay mỹ phẩm, do phun tẩm chất chống nhiễm khuẩn và một số hoá chất khác. Ở một số người cơ thể đặc ứng với ánh nắng khi mắc các bệnh: rối loạn chuyển hoá, rối loạn bẩm sinh như phenylketon niệu, khô da sắc tố...

Biểu hiện lâm sàng

Sau một thời gian tiếp xúc trực tiếp với ánh nắng, bệnh nhân có các triệu chứng: phản ứng viêm da cấp tính, khi tổn thương đủ nặng thường kèm theo đau. Đỏ da, phù, mụn nước và chảy nước ở vùng tiếp xúc với ánh nắng. Hay gặp  hiện tượng bong vảy và thay đổi sắc tố sau khi viêm da cấp. Đặc điểm cơ bản để chẩn đoán là dựa vào vị trí của thương tổn đối với ánh nắng, mặc dù những thương tổn có thể lan rộng cùng với thời gian đến những vùng được che kín không tiếp xúc với ánh nắng. Các triệu chứng cần thiết cho chẩn đoán là: ban đỏ, phù và nổi mụn nước ở những vùng tiếp xúc với ánh nắng như ở mặt, cổ, tay và vùng chữ “V” cổ áo trước ngực. Trong khi vùng dưới cằm và mi mắt trên không có tổn thương. Môi hay bị thương tổn đa hình thái do ánh nắng khi bị  ánh nắng chiếu lâu và không được uống nước đầy đủ thường xuyên. Triệu chứng đường ruột, khó chịu và thậm chí kiệt sức ít gặp. Có thể dùng xét nghiệm băng dán ánh sáng để xác nhận chẩn đoán viêm da do ánh nắng.

Viêm da do ánh nắng cần phân biệt với các bệnh sau đây: Viêm da tiếp xúc là bệnh gây nên bởi một số dung dịch gây rám nắng cũng tổn thương ở những vùng da hở giống viêm da do ánh nắng; để phân biệt cần bôi dung dịch này vào vùng da mặt trước cánh tay hoặc sau lưng hằng ngày trong thời gian 1-2 tuần và phải tránh ánh nắng rồi dựa vào tổn thương có hay không. Phân biệt với các bệnh rối loạn chuyển hóa porphyrin, luput ban đỏ bằng các xét nghiệm máu và nước tiểu...

Đối với người có nước da trắng thì sự tích lũy chậm tác động lên da có thể gây bệnh dày sừng và ung thư da. Một số ít bệnh nhân tiếp tục phản ứng với ánh nắng một cách mạn tính kể cả khi họ không còn dùng các thuốc gây nhạy cảm với ánh nắng.

Điều trị

Điều trị đặc hiệu cần xác định và loại bỏ các tác nhân gây bệnh. Sử dụng các thuốc trong trường hợp dị ứng ánh nắng, những thuốc đặc biệt như hydrochlorothiazid có thể phải dùng kéo dài hàng tháng.

Điều trị tại chỗ tương tự như điều trị các viêm da cấp tính khác, gồm: dùng biện pháp đắp gạc lạnh với nước muối sinh lý, bicarbonat, hoặc aluminum subacetat; tiếp theo dùng hồ nước hoặc dung dịch bột. Chú ý tránh dùng thuốc dạng mỡ trong khi thương tổn vẫn còn mụn nước và còn ướt. Thận trọng khi dùng thuốc bôi corticoid. để điều trị các triệu chứng đau và sốt trong bỏng nắng cấp, có thể dùng một trong các thuốc giảm đau chống viêm không steroid như: aspirin, acetaminophen... Trường hợp bệnh nhân nhạy cảm nhiều với ánh nắng có thể dùng thuốc ức chế miễn dịch như azathioprin.

Phòng bệnh

Khi phải làm việc hay hoạt động ngoài trời nắng có thể dùng kem chống nắng là một chất có lợi cho những người nhạy cảm ánh nắng. Tuy nhiên đối với bệnh nhân có phản ứng điển hình với một lượng nhỏ ánh nắng thì kem chống nắng đơn độc có thể không đủ để phòng bệnh. Có thể bôi các chất chống nắng trong kem chống nắng như PABA và oxybenzon, dioxybenzon... trước khi ra nắng, nhưng cần lưu ý rằng đôi khi bản thân PABA và oxybenzon có thể gây nhạy cảm ánh nắng và gây viêm da tiếp xúc dị ứng. Một vài loại kem chống nắng không chứa PABA có hiệu quả tốt. Các loại kem chống nắng thông thường chỉ chống các tia UVB gây “bỏng” có bước sóng trung bình mà không chống được UVA gây “rám” nắng có bước sóng dài là nguyên nhân của hầu hết các nhiễm độc da do ánh nắng bởi dùng thuốc. Nên dùng các loại kem chống nắng ít nhất có 15 SPF và SPF trên 15 cho những bệnh nhân nhạy cảm với ánh nắng.

ThS. Phạm Nguyễn Hoàng