Bệnh ngoài da có nhiều loại, có thể do nhiễm ký sinh trùng(ghẻ), vi nấm (hắc lào, lang ben). Nếu sử dụng thuốc không đúng hoặc không tuân theo một số nguyên tắc điều trị sẽ đưa đến việc chữa trị trở thành khó khăn...

Bệnh do ký sinh trùng Scarcoptes scabiei hominis gây ra, không gây nguy hiểm trầm trọng nếu người mắc biết giữ gìn vệ sinh tối thiểu. Ghẻ chỉ gây sự khó chịu vì ngứa ngáy hay sự xấu hổ vì lý do thẩm mỹ (bàn tay mà bị ghẻ thì không đẹp chút nào). Tuy nhiên trước đây đã có trường hợp người bệnh bị ngộ độc phải vào bệnh viện vì dùng “thuốc rầy”, thậm chí dùng “thuốc súng” để bôi ghẻ.

Muốn trị dứt ghẻ phải dùng thuốc có tác dụng diệt con cái ghẻ và phải bôi thuốc đúng cách. Thuốc thường có dạng kem, dung dịch, thuốc mỡ và chứa một trong những hoạt chất sau: lưu huỳnh (trước đây có sử dụng thuốc mỡ lưu huỳnh hoặc dung dịch polysulfua calcium nhưng nay ít dùng vì có mùi hôi diêm sinh gây khó chịu cho người bôi thuốc), benzyl benzoat (asxabiol), D.E.P (tức dietyl phtalat dùng dạng mỡ), gamma hexaclorocyclohexan, crotamiton 10%  còn có thêm tác dụng chống ngứa.

Các nguyên tắc cần thực hiện khi bôi thuốc:

Tắm sạch (nên xát mạnh xà phòng vào nốt ghẻ và rửa sạch), lau khô trước khi bôi thuốc. Tốt nhất là bôi thuốc vào buổi tối trước khi đi ngủ.

Phải chuẩn bị một bộ quần áo giặt thật sạch, có nhúng nước sôi, ủi nóng hoặc phơi qua một, hai cơn nắng để thay. Màn, chiếu, gối... nên giặt, tẩy, phơi nắng (để diệt con cái ghẻ và trứng rơi rớt có thể gây bệnh trở lại hoặc lây lan).

Phải để thuốc tiếp xúc đủ thời gian. Đa số  thuốc được yêu cầu để tiếp xúc 24 giờ (đối với người lớn), 12 giờ (đối với trẻ em và phụ nữ mang thai). Sau đó tắm rửa sạch sẽ lại bằng xà phòng. Có thể bôi thuốc 2-3 lần hoặc khi bị tái phát (sau 15-20 ngày do trứng sống sót nở) nên bôi thuốc lại.

Phải trị đồng thời cho tất cả mọi người trong gia đình, nếu để sót người còn bệnh, người khác sẽ bị tái nhiễm.

Nếu điều trị không dứt điểm hoặc dùng thuốc không đúng sẽ dẫn tới biến chứng như viêm da, chàm hoá khiến cho việc chữa trị trở nên khó khăn hơn.

Do nước ta có khí hậu nóng ẩm rất thích hợp cho sự phát triển của vi nấm (các bệnh nhiễm vi nấm ngoài da ở nước ta dược xếp thứ hai trong các cơ sở điều trị chuyên khoa da liễu, chỉ sau bệnh chàm – eczema). Người bị nhiễm vi nấm  không chỉ do ăn ở kém vệ sinh mà còn do lạm dụng thuốc kháng sinh (do kháng sinh chỉ trị được vi khuẩn),  lạm dụng corticoid (làm giảm sự đề kháng của cơ thể, các vi nấm có điều kiện tăng sinh) đã đưa đến nhiễm bệnh nấm “cơ hội”.

Hắc lào là danh từ dân gian để chỉ một bệnh vi nấm ngoài da với tổn thương là sẩn đỏ, ngứa, có bóng nước, lan rộng ra tạo thành hình vòng, thường xuất hiện ở vùng da bẹn, quanh thắt lưng, mông, nách, nếp dưới vú... Hắc lào là do nhiễm vi nấm có tên Trichophyton, Epidermophyton, Microsporum. Còn lang ben là do nhiễm Mallassezia furfur với mảng da bị nhiễm màu trắng hơi bong vẩy, nổi bật trên nền da màu nâu của mặt, cổ, cánh tay, ngực... khi đổ mồ hôi có thể bị ngứa.

Thuốc cổ điển để trị hắc lào, lang ben là dung dịch cồn BSI (acid benzoic + acid salicylic +iod), antimycose (acid benzoic +acid salicylic + acid boric), dung dịch ASA ( aspirin, natri salicylat). Hiện có nhiều thuốc dùng tại chỗ với hoạt chất là dẫn chất imidazol rất có hiệu quả như miconazol (daktarin), ketoconazol (nizoral), econazol (péverye), selsun...

Về kinh nghiệm dân gian đối với lang ben có thể dùng củ riềng 20 gam giã nát, ngâm trong 200 ml giấm thanh, dùng để thoa. Còn đối với hắc lào có thể dùng lá hoặc rễ cây kiến cò: 300 gam ngâm trong 100 ml rượu 700  trong một tuần, gạn lấy phần rượu dùng để làm thuốc thoa.

Cũng như điều trị bệnh ghẻ, việc điều trị lang ben, hắc lào cũng cần tuân thủ các nguyên tắc để tránh sự tái nhiễm:

Điều trị liên tục (ngày bôi thuốc 2-3 lần) đến khi da lành và cần tiếp tục bôi ít nhất 2 tuần nữa để tránh tái phát.

Khi tổn thương quá rộng bác sĩ có thể cho người bệnh dùng thêm thuốc uống trị vi nấm như griseofulvin, ketoconazol...

Kết hợp điều trị với vệ sinh cá nhân, vệ sinh môi trường.

Có thể phòng bệnh nhiễm vi nấm ngoài da nói chung bằng cách không dùng chung khăn lau, quần áo với người khác, tránh gần gũi, chung đụng với thú nuôi trong nhà. Nếu chó, mèo bị rụng lông bất thường nên cho đi khám thú y.

(Suckhoe@DoiSong)