Hơn 4000 năm trước, từ thời Ai cập cổ đại, con người đã biết thoa sữa hoặc rượu vang lâu năm lên da nhằm làm trẻ đẹp làn da của mình. Những chất như acid lactic từ sữa, acid tartaric từ rượu vang, acid glycolic từ đường mía… sau này được gọi chung là AHA (alpha hydroxy acid).  

Công dụng của AHA

AHA là một nhóm chất acid carboxylic có gốc hydroxyl ở vị trí carbon cạnh bên. Việc sử dụng AHA ngày càng trở nên rộng rãi trong mỹ phẩm với nhiều mục đích như trẻ hóa da, giữ ẩm, trị mụn hoặc đóng vai trò như một chất giúp điều chỉnh pH của sản phẩm.

1. AHA – chất lột da kinh điển

Được ứng dụng từ các năm đầu của thế kỷ 20, lột da với AHA được xem là cách lột kinh điển, an toàn và dễ thực hiện. AHA có thể được bào chế thành nhiều nồng độ khác nhau cho những cấp độ lột da sâu hay cạn, cho cả chuyên viên chăm sóc da thẩm mỹ thực hiện trên khách hàng hoặc để mọi người có thể tự thực hiện tại nhà.  

Sau thời gian lột, da trở nên trẻ trung hơn, các nếp nhăn cạn đi, các đốm nâu bị tẩy mờ, các nốt mụn và sẹo mụn bị bào nhẵn. Lúc này da bằng phẳng, trơn láng và đều màu.



2. Làm trẻ da

Những hiểu biết về cấu trúc và tiến trình lão hóa da đã làm sáng tỏ phần nào cách tác động của AHA lên sự trẻ hóa da.

Các chất AHA dùng trong mỹ phẩm đa phần là các chất chiết từ thực phẩm như acid lactic (từ sữa chua), acid glycolic (từ đường mía), acid malic (từ táo), acid tartaric (từ rượu vang). Cho dù là chất nào, AHA cũng đều thẩm thấu qua da một cách dễ dàng nhờ trọng lượng phân tử nhỏ. Khi được thẩm thấu qua da, chúng tác động lên sự sừng hóa, bằng cách giảm sự kết dính giữa các tế bào sừng, do đó lớp tế bào sừng được thay dần bằng lớp tế bào mới được đẩy từ dưới lên.

Các AHA còn hiệu quả trên việc sửa chữa các biểu hiện lão hóa da do nắng bằng cách làm tăng chất mucopolysaccharides, tăng collagen và độ dày của lớp bì sâu. Nhờ thế các lỗ chân lông se nhỏ, da mịn màng, tăng độ đàn hồi, giảm nhăn và săn chắc hơn. Các đường nét trên khuôn mặt thông qua đó sẽ duy trì sự tươi trẻ.

Với sự tiến bộ của khoa học ứng dụng, các bác sĩ da liễu đã tìm ra các thế hệ AHA mới, bổ sung thêm đặc tính chống lão hóa. Công thức phân tử gần giống với vitamin C, các thế hệ AHA mới như gluconolactone (được gọi là PHA – Poly hydroxy acid) và lactobionic acid (bionic acid) giúp khóa các gốc oxy tự do, giúp chống lão hóa cho làn da.



3. Thành phần trong các công thức trị mụn

Nhờ đặc tính tiêu hủy các tế bào sừng già cỗi và giúp lột đi lớp sừng lâu ngày trên da, AHA giúp tiêu cồi trứng cá, làm giảm mụn cám và các nhân mụn vừa chớm hình thành.

Cũng tương tự cách làm với da lão hóa, sự hình thành cấu trúc da mới sẽ giúp cho việc lột với AHA mang hiệu quả cải thiện độ sâu của các sẹo mụn.

4. Giữ ẩm

Dù bạn có hay không có tình trạng khô da, việc thoa các chất giữ ẩm là việc làm luôn cần thiết để duy trì sự khỏe đẹp cho da.

Các AHA có tác dụng làm ẩm cho da, làm tăng ceramide – một chất có tác dụng giữ nước trong da. Hiện nay việc sử dụng AHA cho mục đích giữ ẩm và trẻ hóa da, chống lão hóa đã chuyển sang các thế hệ mới của AHA là PHA và lactobionic acid. Các thế hệ mới này có công thức phân tử lớn hơn, chứa nhiều gốc thân nước giúp tăng tính năng giữ ẩm cho da. Riêng Lactobionic acid (có trong sữa chua) có khả năng tạo lớp màng mỏng bảo vệ da, chống mất nước do đó tăng độ đàn hồi cho da.

Làm sao nhận biết sản phẩm bạn dùng có AHA?

Khi trên bao bì của sản phẩm, trong thành phần có ghi một hoặc các chất sau: glycolic acid lactic acid, glycolic acid + ammonium glycolate, alpha-hydroxyethanoic acid + ammonium alpha-hydroxyethanoate, alpha-hydroxyoctanoic acid, alpha-hydroxycaprylic acid, hydroxycaprylic acid, mixed fruit acid, triple fruit acid, tri-alpha hydroxy fruit acids, sugar cane extract, alpha hydroxy and botanical complex, L-alpha hydroxy acid, glycomer in crosslinked fatty acids alpha nutrium hoặc đơn giản với chữ AHA, PHA (gluconolactone), Lactobionic Acid (bionic acid).

Có gặp tác dụng phụ khi sử dụng AHA?

Do bản chất là một acid – dù là acid hữu cơ nhẹ, các AHA có thể gây khó chịu cho một số người với các tác dụng như lột da, đỏ, rát, ngứa lăn tăn vùng da thoa sản phẩm. Tuy nhiên tác dụng không mong muốn này hầu như không gặp với các AHA có phân tử cồng kềnh hơn như PHA hoặc lactobionic acid.

Bạn nên đọc kỹ các chú ý khi sử dụng, nên dùng ở nồng độ thấp trước và chống nắng chu đáo. Việc tránh nắng còn là biện pháp bảo vệ da, duy trì nét thanh xuân một cách hiệu quả.

Các AHA có thể dùng thường xuyên và lâu dài?

Có thể, AHA đã được thử nghiệm da liễu kiểm chứng để dùng lâu dài, giúp trẻ hóa làn da đã lão hóa hoặc ngăn ngừa lão hóa da.

Sử dụng AHA giúp các bạn dưỡng da, giữ ẩm, chống lão hóa và trẻ hóa da an toàn. Tuy nhiên để phát huy tối đa hiệu quả của AHA với da, chúng ta phải sử dụng dạng bào chế (kem, gel, lotion) thích hợp với từng loại da như da khô, da nhờn hay da hỗn hợp.


BS. Võ Thị Bạch Sương
(Chuyên khoa Da liễu – ĐH Y Dược TP.HCM)
(PNO)