Giấc ngủ của chúng ta được chia ra thành 5 pha ngủ khác nhau: 4 pha ngủ không có cử động nhanh của nhãn cầu và một pha ngủ có cử động nhanh của nhãn cầu (REM-Rapid eye movement).

Ngoài ra còn có thêm một pha nữa là pha thiếp ngủ. Trong pha ngủ REM ghi nhận có nhiều thay đổi sinh lý như thở nhanh, não tăng hoạt hóa, cử động nhãn cầu và giãn cơ. Con người có giấc mơ trong khi ngủ REM có thể là kết quả của hoạt động kích thích tại não. 5 pha ngủ trên diễn ra tuần tự trong một chu kỳ. Chu kỳ đầu kéo dài trong khoảng 100 phút. Mỗi chu kỳ tiếp sau đó dài hơn chu kỳ đầu và giấc ngủ có thể gồm 5 chu kỳ như vậy.

Giấc ngủ được đánh giá về chất lượng, thời gian và khởi đầu của giấc ngủ. Sự thiếu ngủ, thay đổi thời gian ngủ, sang chấn tâm lý và môi trường - tất cả đều ảnh hưởng đến chu kỳ ngủ. Trạng thái tâm lý như trầm cảm có thể làm ngắn lại pha ngủ REM.

Thời gian ngủ ở trẻ em khác nhau theo lứa tuổi: mỗi ngày trẻ sơ sinh ngủ từ 16-18 giờ, ngủ về cả ban ngày và ban đêm.

Khi một tuổi ngủ đêm nhiều hơn ngủ ngày và thường có 2 giấc ngủ về ban ngày với tổng số giờ ngủ từ 12-14 giờ/ngày.

Từ 1-3 tuổi: Cần dạy trẻ tự đi ngủ và cho trẻ đi ngủ khi thấy trẻ buồn ngủ. Ở lứa tuổi này trẻ hay có cơn khóc về ban đêm.

Từ 6-12 tuổi: Trẻ thường ngủ ít đi so với trước. Trẻ vào giấc ngủ dễ dàng hơn.

Từ 12-20 tuổi: Ở lứa tuổi này, trẻ có nhu cầu ngủ nhiều hơn giai đoạn trước bởi vì trẻ lớn nhanh và phát triển nhanh. Trẻ nên ngủ 9 giờ mỗi ngày nhưng thực tế phần lớn trẻ chỉ ngủ 7-8 giờ/đêm. Do vậy ban ngày trẻ thường buồn ngủ hoặc dậy muộn vào những ngày nghỉ. Do đó cần khuyến khích trẻ ngủ sớm hơn sau khi đã học bài.

Rối loạn giấc ngủ ở trẻ em

Có một số thể rối loạn ngủ như sau: Cơn ngừng thở ngắn, ngáy khi ngủ; máy giật cơ khi ngủ; ngủ ngày quá nhiều; các cử động chân tay có chu kỳ; rối loạn vận động khi ngủ ở pha cử động nhanh của nhãn cầu, miên hành (đi trong khi ngủ), mất ngủ, cơn hoảng sợ ban đêm. Ở trẻ em hay gặp 2 thể chính là cơn miên hành và cơn hoảng sợ ban đêm. Những rối loạn này thường xảy ra khi trẻ có lo âu và mang tính chất gia đình.

Cơn miên hành: là những hành động trẻ thực hiện khi ngủ: đột nhiên choàng dậy từ giấc ngủ sâu. Một số trẻ chỉ đơn giản là ngồi dậy trên giường. Một số trẻ khác có hành động phức tạp hơn như đi lại, mặc quần áo, ăn uống...

Cơn miên hành có thể xảy ra vào thời điểm 1-2 giờ sau khi ngủ. Trong cơn trẻ mở mắt nhìn nhưng bảo trẻ hầu như trẻ không hiểu và không nghe lời. Cơn kéo dài khoảng 30 phút hoặc ngắn hơn. Sau cơn trẻ lại ngủ tiếp. Sáng hôm sau trẻ không nhớ gì về cơn đã xảy ra.

Chứng miên hành gặp khá phổ biến: Có 10-15% trẻ em 5-12 tuổi bị mắc phải và trẻ trai bị nhiều hơn trẻ gái. Có ý kiến cho rằng chứng miên hành là do sự chưa ổn định chu kỳ thức - ngủ của não. Hiếm hơn có thể là do bị bệnh động kinh. Nhiều trẻ tự khỏi khi lớn lên do quá trình phát triển và ổn định của hệ thần kinh trung ương. Một số ít người ở tuổi trưởng thành có thể vẫn bị mắc chứng này khi có sang chấn tâm lý.

Cơn hoảng sợ ban đêm: thường xảy ra ở trẻ nhỏ tuổi hơn so với cơn miên hành, gặp ở trẻ từ 1-8 tuổi và có thể kèm theo cơn miên hành. Biểu hiện của cơn hoảng sợ ban đêm là: đột nhiên trẻ ngồi dậy sau khi đã ngủ được vài giờ, trẻ biểu lộ sự sợ hãi căng thẳng và bồn chồn, có thể kêu khóc, mắt trẻ mở to nhưng dường như trẻ đang thiếp ngủ, người lớn không thể dỗ dành hoặc đánh thức cho trẻ tỉnh hẳn được. Sau cơn hoảng sợ trẻ lại ngủ tiếp. Sáng dậy trẻ không nhớ gì về cơn đã xảy ra trong đêm.

Chăm sóc trẻ bị rối loạn giấc ngủ

Trước khi trẻ đi ngủ nên tạo không khí yên tĩnh, êm đềm như để ánh sáng đèn ngủ mức nhẹ, tắt tivi, đài... không để trẻ đùa nghịch nhiều... có thể mở bản nhạc hoặc bài hát âm điệu du dương... Hướng dẫn trẻ tập thư giãn trước khi ngủ bằng cách giãn mềm cơ bắp, hít thở kiểu bụng êm chậm sâu đều.

Gia đình nên có những biện pháp phòng ngừa tổn thương có thể xảy ra với trẻ như: không cho trẻ ngủ giường cao hoặc không để vật sắc nhọn dễ vỡ gần giường ngủ, đóng cửa lối đi cầu thang, cửa nhà, cửa sổ thấp.

Khi trẻ bị cơn miên hành hoặc hoảng sợ nên an ủi, dỗ dành, nhẹ nhàng đặt trẻ vào giường.

Nếu trẻ bị rối loạn ngủ thường xuyên, cha mẹ nên ghi chép thời gian trẻ bị cơn trong 7 đêm liên tục, sau đó chủ động đánh thức trẻ tỉnh dậy trong vòng 5 phút trước cơn vẫn  thường bị 15 phút rồi mới cho trẻ ngủ tiếp. Nếu xác định có sang chấn tâm lý thì bản thân trẻ và gia đình cần được tư vấn bởi bác sĩ chuyên khoa tâm thần.

Một số trẻ có thể phải điều trị bằng thuốc giải lo âu như valium, clonazepam để làm giảm tần suất cơn.


Theo SK&DS