Nốt ruồi là do sự tập trung nhiều tế bào sắc tố melanin ở một hoặc nhiều vùng trên cơ thể. Về cơ chế bệnh sinh cũng như vị trí, số lượng, cho đến nay các nhà khoa học vẫn chưa lý giải được.

Có nhiều loại nốt ruồi khác nhau:

- Nốt ruồi ở thượng bì - hạ bì.

- Nốt ruồi màu xanh.

- Nốt ruồi có lông, không có lông.

- Nốt ruồi son (u mạch máu).

Hầu hết các nốt ruồi là lành tính, nhất là nốt ruồi có lông. Theo thống kê của các nhà y học thì 99,9% là lành tính. Với bệnh lý u mạch, dưới dạng còn gọi là nốt ruồi son, là bệnh lý liên quan tới sự loạn sản của mạch máu, thường là bệnh bẩm sinh, do tăng sản các mao mạch ở bì và hạ bì, mang tính chất dị dạng nhưng thường là lành tính. Biểu hiện nhiều dạng khác nhau, chiếm khoảng 10% trẻ còn bú, nữ nhiều hơn nam gấp 2 lần.

U mạch dưới da: khối u sâu dưới da, mềm, giới hạn rõ, thường có màu hơi xanh.

U mạch hỗn hợp: khối u dưới da đội lên và nhô cao khỏi mặt da, có mật độ chắc, đàn hồi, màu đỏ hay hồng, sờ hơi nóng, không đau và không có mạch đập.

Đa số u mạch tiến triển chậm, từ từ và thông thường tự biến mất trước 6 – 7 tuổi (80%). Dựa vào nguyên tắc trên, đa số u mạch ở trẻ em tự biến mất nên thường không cần điều trị trước 6 – 7 tuổi. U mạch lồi biến mất nhanh hơn và thường là hoàn toàn, u mạch dưới da biến mất tự nhiên chậm hơn và biến mất không hoàn toàn.

Tuy nhiên, nốt ruồi ở những vị trí dễ bị kích thích, tác động lặp đi lặp lại nhiều lần như: sờ nắn, nặn, hay phơi nắng nhiều, có thể là yếu tố để kích thích nốt ruồi trở thành ác tính, trong y học gọi là ung thư da. Nên cảnh giác với các nốt ruồi: đột nhiên lớn nhanh, đau, ngứa, dễ chảy máu khi chạm tới; các nốt ruồi ở các vị trí như ở cơ quan sinh dục, vú, thắt lưng, mặt mũi; nốt ruồi đang từ màu nâu đồng nhất, trở nên đa sắc là dấu hiệu báo động cao; đường viền nốt ruồi bình thường rõ và đối xứng, trở nên không đều, nham nhở, bất đối xứng; kích thước nốt ruồi bình thường nhỏ hơn 1cm bỗng lớn lên nhanh chóng; bề mặt nốt ruồi mất các vân da bình thường. Bên cạnh đó cũng cần phân biệt với sang thương có màu đen, thường ở trên trán – trên mặt - mắt hoặc vùng da khác, lúc còn nhỏ rất giống nốt ruồi nhưng thực chất là ung thư, dạng ung thư tế bào đáy của da. Sang thương này thường gặp ở người lớn tuổi.

Về điều trị, cần cắt bỏ sớm nốt ruồi trong các trường hợp nghi ngờ, kèm theo làm giải phẫu bệnh là giải pháp duy nhất.

Tóm lại, nốt ruồi là vấn đề y khoa phổ biến, đa số là lành tính. Tuy nhiên, khi có những thay đổi bất thường như đã trình bày, cần được khám và điều trị kịp thời, vì ung thư da là bệnh lý ác tính, di căn rất sớm, tử vong cao, điều trị tốn kém, phải phát hiện điều trị kịp thời trước khi quá muộn

BS.CKI. TRẦN QUỐC LONG