Cây chìa vôi còn gọi là cây đau xương, bạch phấn đằng. Theo từ Hán, bạch là trắng, liễm là thu, nên có tên vị thuốc bạch liễm. Chìa vôi là một loại cây nhỏ, mọc leo, dài chừng 2 - 4m, toàn thân nhẵn, có tua cuốn đơn hình sợi. Lá đơn xẻ thùy chân vịt, phía cuống hình tim, dài và rộng từ 6 - 8cm; những lá phía gốc hình mác, lá phía trên chia 5 - 7 thùy, dài gần bằng nhau, mép hơi có răng cưa. Hoa màu vàng nhạt, mọc đối diện với lá nhưng ngắn hơn, có cuống. Bộ phận dùng làm thuốc là thân, rễ (củ).

Theo Đông y, bạch liễm tính đắng, bình, không độc. Công dụng: tả hỏa, tán kết, dùng làm thuốc sưng đau lở loét.

Chủ trị: mụn nhọt lở loét, thu khí kết, giảm đau, trừ nóng, trừ mắt đỏ, trẻ con kinh sợ, động kinh, sốt rét, nữ âm hành sưng, khí hư màu trắng đỏ. Trừ độc của lửa. Nhân dân ta dùng dây chìa vôi chữa đau đầu, nhức xương, tê thấp. Trong Đông y, thầy thuốc dùng bạch liễm chữa u hạch mọc ở lưng, trường phong, trĩ lậu, lỵ ra máu, trên mặt có nốt phồng, chữa vết loét do đâm chém, đánh đập, làm sinh cơ, giảm đau.

1. Một số bài thuốc có dùng bạch liễm:

- Trị lưng mới mọc ung nhọt: dùng nước trộn bột bạch liễm (chìa vôi) đắp lên nhọt.

- Trị các loại ung thũng: bạch liễm 50g, lê lô 25g, nghiền nhỏ hòa rượu dán, ngày thay 3 lần.

- Trị vết loét không liền miệng: bạch liễm, xích liễm, hoàng bá lượng bằng nhau đều 12g, sao, nghiền; kinh phân 4g trộn đều. Nấu nước hành rửa vết loét rồi rắc, đắp thuốc bột này lên.

- Chữa phong thấp đau nhức xương: bạch liễm (chìa vôi) 20g, dây đau xương 16g, rễ lá lốt 16g. Đổ 500ml nước sắc còn 250ml, chia 3 lần uống trong ngày.

Trong kinh nghiệm của nhân dân Việt Nam thì củ chìa vôi thường được dùng chữa thấp khớp, đau nhức các xương. Thân chìa vôi hơ hay xào nóng dùng đắp lên bụng phụ nữ sau khi đẻ để chữa đau bụng.

2. Bài thuốc chữa thoái vị đĩa đệm từ cây chìa vôi

Bệnh thoái vị đĩa đệm ngày càng trở nên phổ biến và rất khó chữa trị. Tuy nhiên, với kinh nghiệm hơn 40 năm theo nghề y, lương y Nguyễn Vinh Quang (SN 1963, ngụ xã Thuỷ Bằng, thị xã Hương Thuỷ, tỉnh Thừa Thiên - Huế) cho rằng có thể chữa khỏi căn bệnh trên bằng cây thuốc nam.

"Chủ công" cây chìa vôi trị đau xương khớp

Lương y Nguyễn Vinh Quang cho biết bài thuốc chữa bệnh thoái vị đĩa đệm gồm sáu loại thảo dược, trong đó cây chìa vôi giữ vai trò chủ đạo. Theo lời thầy thuốc Quang mô tả, đây là một giống cây thân leo thường mọc gần bờ suối hoặc những nơi ẩm ướt, rất dễ kiếm.

Theo ông, tác dụng chữa bệnh của cây chìa vôi từ xa xưa các tài liệu y học cổ từng nhắc đến, là cây thuốc nam chữa được nhiều bệnh phổ biến như phong thấp, đau xương, thoái hoá cột sống.

Cách thức sử dụng cây chìa vôi làm thuốc như lời ông Quang hướng dẫn khá đơn giản: "Hái cây về rửa sạch, thái nhỏ, sau đó đem phơi khô hoặc sao vàng bằng lửa rồi đun lấy nước uống hằng ngày". Ngoài vị thảo dược "chủ đạo" trên, bài thuốc chữa trị bệnh thoái vị đĩa đệm còn có thêm 5 loại thảo dược phụ khác là cây cỏ xước, dền gai, tầm gửi, cỏ ngươi và lá lốt.

Lương y Quang cho hay mỗi vị thảo dược đều có tác dụng đặc trưng. Tuy nhiên tác dụng chung của chúng là thu phong, giảm đau, điều trị xương khớp từ đó bổ trợ điều trị đĩa đệm bị thoái vị.

"Sau khi phơi khô, mỗi vị dùng khoảng 20 - 30gr trộn đều với nhau đun lấy nước uống trong ngày. Nước thuốc có vị đắng nhẹ và thơm, hễ khát lúc nào cứ uống lúc đó chứ không cần phải băn khoăn liều lượng, bởi thuốc không hề gây ra tác dụng phụ nào. Người bệnh cũng không cần kiêng cữ bất cứ điều gì. Nếu kiên trì uống thuốc đều đặn, sau vài tháng sẽ cho kết quả rõ rệt. Khác với tây y, thuốc nam cho kết quả chậm mà chắc, thậm chí người không bị bệnh uống thuốc hàng ngày sẽ rất có lợi cho sức khoẻ", lương y Quang chia sẻ kinh nghiệm.

Ngoài cách dùng phơi khô đun lấy nước uống, ông Quang cho biết thêm có thể kết hợp sử dụng lá cây chìa vôi trị bệnh thoái vị đĩa đệm ở dạng tươi như sau: Đem lá cây giã mịn, trộn thêm ít muối sống rồi cho hỗn hợp này vào túi vải, đắp lên vị trí bị đau nhức.

Ông không quên căn dặn tỉ mỉ: "Chú ý sử dụng lá tươi phải rửa thật kĩ, bởi trên bề mặt lá chìa vôi có lớp bột phấn gây ngứa. Muối sống sẽ có tác dụng khử chất ngứa này. Nếu trong quá trình đắp thuốc mà bị ngứa quá, người bệnh chỉ cần giảm lượng hỗn hợp lại là xong. So với sắc nước uống, sử dụng lá tươi cho kết quả nhanh hơn, thường đắp thuốc chỉ vài hôm sẽ giảm đau ngay"

Ngoài tác dụng chữa trị bệnh thoái vị đĩa đệm, ông Quang tiết lộ thêm bài thuốc gồm sáu vị thảo dược trên còn có tác dụng trị chứng thấp khớp, đau nhức xương và giúp "ăn ngon ngủ ngon".

Địa chỉ khám bệnh cho người nghèo

Căn phòng khám bệnh từ thiện do lương y Nguyễn Vinh Quang phụ trách nằm bên trong khuôn viên Đan viện Thiên An tuy không rộng nhưng mỗi ngày thu hút rất đông bệnh nhân đến khám và chữa trị. Bà Dương, một bệnh nhân đang châm cứu trị bệnh đau lưng vui vẻ khoe với khách: "Tôi bị đau lưng đã mấy năm nay, nhờ bạn bè giới thiệu nên biết đến phòng khám của thầy Quang. Chỉ châm cứu và uống thuốc nam nhưng bệnh tình của tôi đến nay đã thuyên giảm đáng kể".

Càng nể phục hơn khi biết rằng ông Quang khám và chữa bệnh hoàn toàn miễn phí. Tiền thuốc, ông chỉ lấy vừa đủ tiền công thuê người hái thuốc, thường chỉ vài chục ngàn đồng. "Bây giờ tôi không thể lặn lội lên rừng tìm thuốc như lúc trước còn trẻ nữa mà phải thuê những người chuyên đi rừng hái giúp. Vị thuốc nào có sẵn trong vườn thì cho không người ta, chứ tính tiền bạc gì đâu", ông Quang bộc bạch.

Tâm sự chuyện đời, chuyện nghề, ông Quang cho biết trước đây mình vốn theo học tây y nhưng sau đó đã chuyển sang nghiên cứu đông y chỉ với lí do thật chân chất: "Người ta vẫn thường nói người dân nước ta sống trên thuốc nhưng lại bị bệnh tật hành hạ mà không biết cách phòng trị. Tôi muốn đưa những cây thuốc nam trở nên gần gũi hơn để mọi người phần nào đó đều có thể tự chữa bệnh cho mình và người thân".

Qủa đúng như vậy, hiếm ở phòng khám nào lại được chứng kiến cảnh thầy thuốc và bệnh nhân "đồng lòng" như ở phòng khám ông Quang phụ trách. Vừa xuống xe, một nam bệnh nhân tỏ ra thành thạo vào kho thuốc tự bốc lấy thuốc rồi tự giã lấy thuốc đợi thầy. Lương y Quang mỉm cười bảo rằng nhờ cách thức hoạt động đó mà ông tiết kiệm được thời gian chữa bệnh, có cơ hội chẩn khám thêm cho nhiều bệnh nhân khác. Đối với những bệnh nhân không thể đến phòng khám, ông Quang không quản ngại đến tận nhà bắt mạch khám bệnh giúp.

Trở lại với bài thuốc trị chứng thoái vị đĩa đệm, ông Quang niềm nở cho hay đã có nhiều bệnh nhân khỏi bệnh nhờ áp dụng bài thuốc dân giã nêu trên. Vị lương y cũng mộc mạc thừa nhận, bài thuốc trị bệnh thoái vị đĩa đệm không phải hoàn toàn do công mình sáng tạo nên. Ông khiêm tốn nói: "Trong sách đông y có dạy rồi, tôi chỉ kế thừa và bổ sung thêm một số vị thuốc, giúp tăng tác dụng của bài thuốc mà thôi".

Vì những lý do đó mà phòng khám của ông Quang được đông đảo người dân gần xa biết đến, được gọi tên là "phòng khám của người nghèo". Trong số bệnh nhân của ông, có cả những người ở ngoại tỉnh như Quảng Trị, Quảng Bình, Đà Nẵng... nghe tiếng lần tìm đến.

Không chỉ những người có hoàn cảnh khó khăn, không ít người dù đủ điều kiện đến các bác sĩ nổi tiếng chữa trị nhưng vẫn tin tưởng lên núi Thiên An nhờ thầy Quang chuẩn bệnh, điều trị. "Theo tôi, điều trị bệnh bằng thuốc nam vừa ít tốn kém lại cho hiệu quả không kém thuốc tây. Lợi thế nữa là uống thuốc nam ít phải kiêng cữ ăn uống khắt khe", một bệnh nhân lớn tuổi đang được lương y Quang chữa trị nói.

Thoái vị đĩa đệm là một căn bệnh thường gặp nhất trong số các bệnh về cột sống với tỉ lệ thoái vị đĩa đệm ở người trưởng thành là 30%. Nguyên nhân gây thoái hoá đĩa đệm có thể do vận động quá mức hoặc đĩa đệm yếu đi theo tuổi tác. Bệnh nhân thoái vị đĩa đệm thường cảm thấy tê nhức và đau toàn thân.

Hiện nay phương pháp điều trị bệnh thoái vị đĩa đệm hiệu quả nhất là thay đĩa đệm cột sống bằng vật liệu nhân tạo. Tuy nhiên, phương pháp trị liệu này khá tốn kém và không phải bệnh nhân nào đều có điều kiện để thực hiện.

Mai Long (Theo dongtayy.com)