Lãn Ông nói: huyết đủ thì mắt sáng, tai nghe rõ, đi đứng nhanh nhẹn. Huyết kém thì mắt mờ, tai điếc, đi đứng chậm chạp. Phép chữa là tư bổ can thận, điều hoà thị lực bằng uống thuốc kết hợp ăn uống thích hợp.

Dùng điếu ngải cứu huyệt túc tam lý.

Bài 1: Cốc tinh thảo 40g, vỏ hến trắng nung 40g, cúc hoa 20g, hạt muồng 20g, câu kỷ tử 16g. Tất cả tán bột. Người lớn dùng 12g một ngày, trẻ em dùng 4 - 5g một ngày.

Bài 2: Minh mục hoàn: thục địa 320g, phục linh 120g, trạch tả 120g, đan bì 120g, sơn thù 160g, sơn dược 160g, cúc hoa 120g, bạch thược 120g, kỷ tử 120g, bạch tật lê 120g, thạch quyết minh 160g. Tất cả tán bột làm viên, uống ngày 20g, chia 2 lần.

Bài 3: Kỷ cúc địa hoàng hoàn gia giảm: thục địa 320g, phục linh 120g, trạch tả 120g, đan bì 120g, sơn thù 160g, bạch thược 120g, sơn dược 160g, đương quy 120g, kỷ tử 120g, cúc hoa 120g. Tất cả tán bột làm viên, ngày uống 20g, chia 2 lần.

Cháo quyết minh tử: quyết minh tử 20g (hạt muồng), gạo lức 100g. Đem quyết minh tử rửa sạch, rang cho có mùi thơm, đổ vào nồi đất, cho 200ml nước ninh còn 100ml, bỏ bã lấy nước, đổ gạo đã vo  sạch vào, cho thêm 400ml nước nữa, đun to lửa, sau chuyển nhỏ lửa ninh nhừ thành cháo. Ngày ăn 2 - 3 lần.

Tác dụng: thanh can, sáng mắt, lợi thủy, thông tiện. Trị trẻ con quáng gà, phong nhiệt đau mắt, cam tích, táo bón.

Cháo rau chân vịt, gan dê: rau chân vịt 100g, gan dê 50g, gạo nếp 100g, mỡ lợn, hành, gừng, muối, bột ngọt vừa đủ.

Rau chân vịt rửa sạch thái nhỏ, gan dê ngâm, rửa sạch thái nhỏ, đổ mỡ vào nồi xào lăn gan dê với rau chân vịt, một lát cho muối, bột ngọt xào chín, đựng vào bát. Nếp đã vo sạch cho 1 lít nước ninh thành cháo, rồi đổ gan dê, rau chân vịt, hành, gừng, gia vị vào quấy lên là được. Ngày ăn 2 lần.

Công dụng: dưỡng gan sáng mắt. Trị chứng quáng gà, đau mắt đỏ, đi ngược gió chảy nước mắt, sợ ánh sáng.

Cháo quýt hôi: Lá quýt hôi tươi 100g, đường trắng vừa đủ, gạo nếp 50g. Rửa sạch lá quýt hôi, cho 300ml nước nấu còn 200ml, bỏ bã, đổ gạo nếp đã vo sạch, đường trắng và cho thêm 300ml nước nữa, đun to lửa, sau chuyển lửa nhỏ ninh nhừ thành cháo. Ăn ngày 1 lần lúc nóng.

Công dụng: bổ ích can thận, thanh nhiệt, sáng mắt. Trị chứng quáng gà, thận can suy yếu, chóng mặt, mắt đỏ, liệt dương.

Canh gan gà, thảo quyết minh: Thảo quyết minh 9g, gan gà 1 cái, trứng gà 1 quả. Rửa sạch gan gà, thái nhỏ cho vào nồi cùng thảo quyết minh, nước vừa đủ, đun 30 phút, vớt thảo quyết minh ra, đập trứng vào, trứng chín là được. Ăn gan, uống canh ngày 1 lần. Có thể thay cho bữa ăn sáng hoặc bữa tối.

Công dụng: thanh nhiệt bổ gan sáng mắt. Trị trẻ em quáng gà.

Gan dê nấu cà rốt: Gan dê 50g, cà rốt 100g, gia vị vừa đủ. Gan, cà rốt rửa sạch, thái miếng cho vào nồi đất, nước vừa  đủ, đun to lửa cho sôi rồi chuyển nhỏ lửa hầm trong 30 phút, cho gia vị là được. Chia 2 - 3 lần ăn trong ngày.

Công dụng: dưỡng can, sáng mắt. Trị bệnh quáng gà trẻ em.

Canh cá chạch, mã thầy: cá chạch 100g, mã thầy 50g, gia vị vừa đủ. Mổ cá rửa sạch, mã thầy bóc vỏ, thái lát rồi cho vào nồi đất, đổ nước vừa đủ, đun to lửa tới sôi, chuyển nhỏ lửa nấu chín nhừ, cho gia vị là được. Ăn cá, mã thầy, uống canh lúc nóng. Ăn ngày 1 lần, ăn liên tục 5 - 7 ngày là một liệu trình. Nghỉ 3 - 5 ngày lại ăn tiếp.

Canh gan lợn nấu hoa bí đỏ: Hoa bí đỏ 50g, gan lợn 100g, gia vị vừa đủ. Hái hoa bí từ sáng sớm rửa sạch, rửa gan thái nhỏ cho vào nồi, đổ nước vừa đủ, nấu chín thì cho hoa bí vào, chớm sôi thì cho gia vị là được.  Chia ăn 2 lần trong ngày, ăn liên tục 7 ngày là một liệu trình.

Công dụng: dưỡng gan sáng mắt. Trị bệnh quáng gà trẻ em.

Ngoài các món ăn bài thuốc dễ làm nêu trên, Đông y còn kết hợp các phương pháp khác như: Dùng điếu ngải, cứu ấm huyệt: thận du, can du; hoặc châm, day, bấm bổ các huyệt: tình minh, túc tam lý, tam âm giao, quang minh. Trong đó tình minh và quang minh là 2 huyệt chủ yếu, cần day bấm bổ hàng ngày, mỗi ngày 2 lần, mỗi lần từ 5 - 10 phút. Các huyệt kia bấm, day xen kẽ, mỗi lần 1 - 2 huyệt.

Lương y Minh Chánh