Trong những năm gần đây, tình trạng ngộ độc mật cá trắm có xu hướng gia tăng. Không biết căn cứ vào đâu người ta vẫn truyền nhau một kinh nghiệm chết người mà tự cổ chí kim không hề có sách thuốc nào nói đến: mật cá trắm có thể chữa được các chứng đau bụng, đau lưng, hen suyễn, ho kinh niên, suy nhược cơ thể...., có khả năng tăng cường sinh lực, làm trơn tóc trắng da, thậm chí với cánh "mày râu" có thể dùng loại mật này thay cho "viagra"!? Người ta mách nhau nên uống mật cá trắm tươi hoặc hòa cùng với rượu thì mới có hiệu quả. Nhưng, rốt cuộc, tất cả những người áp dụng kinh nghiệm này đều phải đến bệnh viện cấp cứu trong tình trạng: sau khi uống chừng 1 đến 2 giờ, xuất hiện đau bụng dữ dội, nôn mửa nhiều, tiêu chảy nặng..., nếu không được cứu chữa kịp thời đến ngày thứ hai hoặc thứ ba sẽ thấy các triệu chứng đái ít hoặc vô niệu, phù, khó thở do suy thận, thậm chí có thể nôn ra máu, hôn mê và đi đến tử vong.

Trong y học cổ truyền, mật cá trắm (thanh như đởm), kể cả cá trắm đen và cá trắm trắng, đều được dùng để làm thuốc. Mật cá trắm vị đắng, tính hàn, có công dụng thanh nhiệt giải độc, thoái ế minh mục, được dùng để chữa các chứng bệnh như cổ họng sưng đau (lấy chút ít mật cá trắm phơi khô hòa với mật ong rồi ngậm, mỗi ngày vài lần), âm hộ sưng cứng như đá, đau nhức nhiều (mật cá trắm 7 cái hòa với lụa tơ tằm 12g đã đốt thành tro rồi bôi vào vị trí tổn thương).

Có thể thấy, người xưa hầu hết sử dụng mật cá trắm dưới dạng dùng ngoài và sấy khô, rất ít dùng đường uống trong và liều lượng không rõ rệt. Một số tài liệu ghi rõ mật cá trắm là có độc. Không hề có y thư nào nói đến việc dùng mật cá trắm để bồi bổ và tăng cường sinh lực. Bởi vậy, muốn sử dụng mật cá trắm phải hết sức thận trọng về cả chỉ định, cách dùng và liều lượng, tuyệt nhiên không được tùy tiện, cẩu thả và nhất thiết phải có sự tư vấn của các thầy thuốc chuyên khoa. 

ThS. Hoàng Khánh Toàn