Kê đơn thuốc bằng tên gốc được nêu ra từ rất lâu, nếu chỉ tạm  tính từ khi đưa  vào quy chế kê đơn tạm thời cũng ngót chục năm nay. Song việc thực hiện không dễ dàng, không được bao nhiêu. 

 Với thuốc có nhiều hoạt chất, đơn phải ghi đúng biệt dược. Với thuốc có chứa một hoạt chất, Quy chế kê đơn 1847-2003 QĐ-BYT (Chương II, Điều 7, tiết 4) qui định: "Viết tên thuốc theo tên quốc tế DCI..." ; Quy chế kê đơn  hiện hành 04 -2008/QĐ- BYT (Chương II, điều 7, tiết 5) quy định: "Viết tên thuốc theo tên chung quốc tế (INN, generic name), hoặc nếu biệt dược thì phải ghi tên chung quốc tế trong ngoặc đơn".

Quy định trên tạo cho BS, DS dễ hiểu được ý nhau trong việc giao dịch: bán (cấp), thay đổi thuốc, trao đổi  sai sót có thể có của mỗi bên.

Với đa số trường hợp tên gốc, tên DCI đã phổ biến (như các kháng sinh cổ điển, một số kháng sinh mới kháng viêm giảm đau...) ghi tên gốc, tên DCI là tiện, không bàn thêm. Trong một số trường hợp khác lại không hẳn như vậy. Sau đây xin nêu vài dẫn chứng:

Kê đơn biệt dược depersolon, DS hiểu ý BS cần dạng prednisolon tiêm tĩnh mạch, nếu không có, có thể đề nghị BS đổi một dạng prednisolon tiêm tĩnh mạch khác. Kê đơn mazipredon hay depersolon chua thêm chữ mazipredon trong ngoặc đơn, DS hiểu BS cần một dạng prednisolon cụ thể, nếu không, thì tìm biệt dược chứa mazipredon khác, thực tế không có loại biệt dược khác, nên chắc hẳn DS phải quay về trao đổi với BS giải quyết theo cách đầu hay nếu ngại BS chỉ cần loại cụ thể đó thôi thì để người bệnh tìm mua nơi khác. Trong trường hợp này, việc ghi biệt dược depersolon, không chua thêm tên gốc, cũng không có gì khó hiểu trở ngại, thậm chí có khi còn làm cho DS hiểu vấn đề theo kiểu rộng, dễ xử lý hơn.

Nifedipin có các sản phẩm thuộc nhóm giải phóng hoạt chất nhanh có tên gốc nifedipin như biệt dược Adalat 5mg-10mg, có các sản phẩm thuộc nhóm  giải phóng hoạt chất chậm như biệt dược Adalat retad (20mg), Adalat LA (30mg). Hai nhóm này có một số chỉ định chi tiết, độ an toàn, cách dùng khác nhau. Nếu  đơn ghi rõ tên biệt dược  adalat retard 20mg hay adalat LA30mg, DS hiểu rõ dụng ý BS phân biệt sự khác nhau trong  chỉ định. BS có ghi thêm tên thuốc gốc, DS cũng  không thể dựa vào đó đề nghị đổi thuốc,  người dùng thuốc cũng không chấp nhận thay biệt dược adalat retard 20mg hay adalat LA30mg bằng các sản phẩm mang tên gốc nifedipin

Có những biệt dược đầu tiên như  aspisin, paracetamol đã phổ biến đến mức trừ trường hợp viết sách tra cứu, trong giao dịch không mấy khi dùng tên DCI (acetyl salicylic, acetaminophen). Có những biệt dược chưa hẳn là đầu tiên nhưng sớm có ở các nước khác như ở nước ta, qua 30 - 40 năm dùng,  trở thành quen thuộc như depersolon, seduxen, flucinar, bactrim không mấy khi dùng tên gốc (mazipredon, diazepam, flucinolon acetonid, co-trimoxazol). Lại có các biệt dược ngắn gọn dễ đọc như thuốc hỗ trợ chức năng gan fotex, bedipa trong khi tên DCI lại dài, khó đọc, khó viết đúng (biphenyldimethyldicarboxylat). Lại có biệt dược như efticol tên hoạt chất rất đơn giản (natrichlorid) BS, DS nào cũng biết nhớ nhưng chỉ kê đơn, giao dịch bằng  biệt dược (để tạo tâm lý coi trọng thuốc chăng?). Theo quy định phải viết đơn bằng tên gốc, tên DCI nếu kê biệt dược thì phải ghi thêm tên DCI mới được coi là đúng, nhưng trong những trường hợp này, viết bằng biệt dược không chua tên DCI, vẫn dễ dàng hiểu nhau.

Trong BV thuốc có cùng hoạt chất, dạng bào chế, hàm lượng nhưng giá khác nhau thì  phải lập thẻ kho riêng cho từng biệt dược, nếu nhãn mang tên gốc thẻ kho  phải ghi thêm nơi sản xuất. Khoa Dược chủ động đề nghị với BS ghi bệnh án, kê đơn đúng với tên ấy. Nếu ghi bệnh án, kê đơn, lập phiếu lĩnh bằng tên gốc mà khi cấp vội vàng không ghi  biệt dược thực cấp vào đơn phiếu thì sẽ tính viện phí cho người bệnh sai làm mất cân đối  lượng- tiền (giữa khoa dược- buồng bệnh - phòng tài vụ), không  quyết toán được. Đây là tình huống hay gặp. Trong trường hợp này, việc ghi bệnh án, kê đơn bằng biệt dược là cần. Việc kiểm tra ghi tên thuốc của BS tại nhà thuốc rất khó (vì không có đơn, vì không lưu đơn) nên thường chỉ kiểm tra ở bệnh án, đơn cấp phát. Nếu không chú ý chi tiết này sẽ có kết luận sai.  

DS. Hà Thủy Phước