Theo y học cổ truyền, cơn đau thắt ngực thuộc phạm vi "tâm thống" (đau tim). Bệnh sinh ra là do khí tạng thận không đầy đủ, dương khí của thận thiếu thì dương khí của ngũ tạng đều hư. Khi thận âm không đầy đủ, thủy không dưỡng mộc sinh ra tâm can âm hư, tâm can hỏa vượng lâu ngày làm tổn thương khí huyết dẫn đến khí khuyết lưỡng hư.

Như vậy đặc điểm của bệnh tâm thống là gốc hư, ngọn thực, do đó lấy "ích khí hoạt huyết" là cách trị cơ bản của bệnh này.

Y học cổ truyền chia tâm thống ra nhiều thể khác nhau, tùy thể mà dùng các bài thuốc khác nhau như dưới đây:

Thể khí hư huyết ứ

Chứng trạng: Ngực sườn trướng tức, hụt hơi, đau nhói vùng trước tim, tinh thần mệt mỏi, tứ chi vô lực, tự đổ mồ hôi, ăn kém, chất lưỡi tối hoặc ban ứ, rêu mỏng, mạch tế sáp.

Bài thuốc: Hoàng kỳ 30g, đẳng sâm 15g, đương quy 20g, xuyên khung 15g, đào nhân 10g, xích thược 15g. Sắc uống ngày 1thang, chia 3 lần uống khi thuốc còn ấm.

Thể khí trệ huyết ứ

Chứng trạng: Ngực trướng đầy đau, ngột hơi, đau nhói vùng trước tim hoặc lan ra tay, mặt môi đỏ sẫm, lưỡi tím tối, mép lưỡi có ban ứ, mạch huyền tế sác hoặc kết đại.

Bài thuốc: Đẳng sâm 20g, đào nhân 10g, hồng hoa 10g, xích thược 15g, uất kim 15g, huyền hồ 12g, hương phụ 12g, xuyên khung 12g. Sắc uống như trên.

Thể tâm tỳ hư

Chứng trạng: Tức ngực, tim hồi hộp, đoản hơi, tiếng nói nhỏ, tinh thần mệt mỏi, tứ chi vô lực, sắc mặt trắng, mất ngủ, hay quên, hoảng sợ, lưỡi nhạt, rêu lưỡi trắng, mạch trầm tế.

Bài thuốc: Đẳng sâm 15g, hoàng kỳ 15g, phục thần 10g, toan táo nhân 10g, đương quy 10g, bạch truật 10g, mộc hương 5g, chích cam thảo 3g, đan sâm 20g.

Thể âm dương hư

Chứng trạng: Vùng ngực đau kéo dài có khi thành cơn, ngạt thở, tim hồi hợp, đoản hơi, sắc mặt xanh tím, mệt mỏi bơ phờ, tự ra mồ hôi, chân tay lạnh, lưỡi nhạt, chất tím, rêu lưỡi trắng hoặc nhớt trắng, mạch tế hoãn hoặc kết đại.

Bài thuốc: Qua lâu bì 10g, phỉ bạch 10g, chỉ thực 10g, bán hạ chế 10g, hậu phác 10g, quế chi 6g, đan sâm 15g, chích cam thảo 3g. Sắc uống ngày 1 thang.

Thể đàm trọc ngăn trở

Chứng trạng: Ngực bí bụng đầy, trướng đau, tim hồi hộp hụt hơi, miệng đắng, bụng trướng ăn ít hoặc kèm ho, váng đầu, rêu lưỡi trắng nhớt, mạch hoạt sác.

Bài thuốc: Hoàng liên 3g, thạch xương bồ 10g, bán hạ chế 10g, ý dĩ nhân 15g, phục linh 10g, đan sâm 20g, xích thược 15g, trần bì 6g. Sắc uống ngày 1 thang.

Lương y Vũ Quốc Trung