Đau thần kinh toạ, còn gọi là đau thần kinh hông là chứng đau ở rễ thần kinh thắt lưng V và cùng I với đặc tính đau lan theo đường đi của dây thần kinh hông. Bệnh thường gặp ở lứa tuổi 30 - 60, nam nhiều hơn nữ (tỷ lệ 3/1). Theo đông y chứng đau thần kinh hông bao gồm Hàn, Phong và Thấp, phong hàn là yếu tố quan trọng nhất.

Thể phong hàn:

Biểu hiện: đau vùng thắt lưng, đau lan xuống mông, mặt sau đùi cẳng chân, đi lại khó khăn, sợ lạnh, chườm nóng thì giảm đau, rêu lưỡi tắng, mạch phù khẩn.

Dùng bài Độc hoạt ký sinh thang: độc hoạt 12g, ngưu tất, bạch thược, đương quy, thục địa, tang ký sinh, đảng sâm, phục linh, đại táo đều 12g; phòng phong, đỗ trọng, cam thảo đều 8g, tế tân, quế chi đều 6g. Sắc uống.

Thể phong nhiệt:

Biểu hiện: lưng đùi đau, gặp lạnh bệnh bớt, phát sốt, xương không đau nhức, rêu lưỡi vàng đỏ.

Dùng bài Thạch cao tri mẫu quế chi thang (Bạch hổ gia quế chi thang): thạch cao 30g, tri mẫu 10g, quế chi 6g, nhẫn đông đằng 8g, liên kiều 6g, uy linh tiên 8g, phòng kỷ 10g, hoàng bá 6g, xích thược 8g, đan bì 8g, tang chi 10g. Sắc uống ngày 1 thang.

Nếu nhiệt nhiều làm tổn thương tân dịch, thêm sinh địa, nhân trần, chi tử, địa long.

Phong hàn thấp tỳ

Biểu hiện: đau vùng thắt lưng cùng, lan xuống chân dọc theo đường đi của dây hông, cơ teo, bệnh kéo dài dễ tái phát, thường kèm theo triệu chứng đau, mỏi toàn thân, ngủ ít, mạch nhu hoãn, trầm nhược.

Dùng bài Quyên tý thang gia giảm: cam thảo 4g, độc hoạt 8g, đương quy 8g, hải phong đằng 4g, hoàng kỳ 8g, khương hoạt 12g, một dược 4g, nhũ hương 4g, phòng phong 8g, tang chi 8g, xuyên khung 4g.

Nếu phong thắng, tăng lượng khương hoạt, thêm phòng phong; Nếu hàn thắng thêm xuyên ô (chế), tế tân; Nếu thấp thắng thêm phòng kỷ, ý dĩ nhân.

Bệnh lâu ngày, chính khí suy, ra mồ hôi, sợ gió: thêm hoàng kỳ, đảng sâm, bạch thược, can khương, đại táo giảm bớt thuốc trừ phong.

Lương y Hoài Vũ