Tăng huyết áp (THA) là bệnh thường gặp. 90% là THA vô căn (không rõ nguyên nhân), 10% THA thứ phát (phát sinh sau các bệnh khác như: giai đoạn tiền mãn kinh, bệnh đái tháo đường, bệnh viêm cầu thận mạn, u tuyến thượng thận...). Nếu không phát hiện sớm và điều trị kịp thời, bệnh có thể gây các biến chứng. Biến chứng hay gặp và nguy hiểm nhất là tai biến mạch máu não để lại di chứng liệt, nếu nặng bệnh nhân có thể tử vong.

Theo Đông y, bệnh THA thuộc chứng huyễn vựng, bao gồm 5 thể bệnh: thể can đởm hỏa vượng, thể đàm thấp, thể can thận hư, thể tâm tỳ hư, thể tâm dương vượng và tâm bào vượng. Bài viết sau xin giới thiệu phương pháp điều trị bệnh THA bằng điện mãng châm.

Cách nhận biết

Theo Tổ chức Y tế Thế giới, THA là tình trạng huyết áp tâm thu lớn hơn 140mmHg và huyết áp tâm trương lớn hơn 90mmHg. Đo nhiều lần, nhiều ngày trong cùng thời điểm.

Điều trị như thế nào?

Nguyên tắc chung là giảm muối, ăn nhạt vừa phải, giảm cân nặng, hạn chế rượu bia. Hạn chế sử dụng chất kích thích như thuốc lá, cà phê. Tập thể dục vừa phải tùy thể trạng cho phép, thư giãn, chống stress, chống căng thẳng thần kinh.

Để điều trị có nhiều phương pháp, trong đó, châm cứu điều trị THA có giá trị khi THA ở giai đoạn I (huyết áp dao động từ 140-179/90-99mmHg và giai đoạn II (huyết áp dao động từ 160-179/100-109mmHg). Với từng thể bệnh, bác sĩ sẽ quyết định điện châm như sau:

Thể can đởm hỏa vượng (thể hay gặp nhất):

- Triệu chứng: nhức đầu, người bứt rứt, dễ cáu gắt, mặt đỏ, mắt đỏ, hay có cơn nóng bừng mặt, miệng khô và đắng, ngủ ít, táo bón. Lưỡi đỏ, rêu vàng khô, dày. Mạch phù huyền sác.

- Phương pháp điều trị là “bình can tiềm dương hỏa”: châm tả các huyệt phong trì, thái dương, thượng tinh, bách hội, thái xung, châm bổ huyệt tam âm giao.

Thể đàm thấp (người béo, cholesterol máu cao):

- Triệu chứng: người béo, lồng ngực đầy tức, nôn và buồn nôn, không muốn ăn, người mệt mỏi, đầu choáng váng nặng nề, miệng nhạt. Lưỡi bệu, rêu trắng dính. Mạch huyền hoạt.

- Phương pháp điều trị: châm tả các huyệt: thái xung, túc lâm khấp, phong long, dương lăng tuyền, can du, đởm du. Châm bổ huyệt túc tam lý.

Thể can thận hư (người già, xơ cứng mạch):

- Triệu chứng: nhức đầu, chóng mặt, hoa mắt, ù tai, hoảng hốt, ngủ ít, hay mê, lưng gối yếu, mặt đỏ, miệng khô. Lưỡi đỏ, rêu vàng mỏng. Mạch huyết tế sắc.

- Phương pháp điều trị: “tư dưỡng can thận”. Nếu thiên về âm hư thì bổ can, thận âm, nếu thiên về dương hư thì ôn dưỡng can thận.

- Châm tả huyệt phong trì, thái dương, bách hội, thượng tinh. Châm bổ huyệt tam âm giao, thái khê, huyết hải, thận du, quan nguyên, khí hải.

- Triệu chứng: hay gặp ở người già kèm theo bệnh về dạ dày, đại trường, sắc mặt trắng, da khô, mệt mỏi, ngủ kém, ăn kém, đi ngoài phân lỏng, đầu choáng, mắt hoa. Chất lưỡi nhạt, rêu mỏng, nhạt. Mạch huyền tế.

- Phương pháp điều trị “kiện tỳ, bổ huyết, an thần”. Châm tả huyệt hợp cốc, thái dương. Châm bổ huyệt tam âm giao, túc tam lý, huyết hải, nội quan, tâm du.

Thể tâm dương vượng, tâm bào vượng:

- Triệu chứng: hồi hộp, nóng vùng ngực, khó ngủ, hay giật mình, nước tiểu đỏ. Lưỡi đỏ, nhất là đầu lưỡi rêu vàng dày. Mạch hồng sác.

- Phương pháp điều trị: bình tâm tả hỏa, an thần. Châm tả huyệt nội quan, thái dương, phong trì, châm bổ huyệt tam âm giao, thái khê.

Liệu trình điều trị: mỗi ngày điện châm 1 lần (20-30 phút), điều trị 15 đến 20 ngày/ liệu trình. Chú ý: tuyệt đối tuân thủ nguyên tắc vô khuẩn khi châm.

Khuyến cáo

Từ 50 tuổi trở lên cần kiểm tra huyết áp thường xuyên. Nếu phát hiện tăng huyết áp ở giai đoạn I, giai đoạn II thì thực hiện như sau:

Khám và đánh giá các yếu tố nguy cơ, cũng như các tổn thương cơ quan đích và bệnh lý đi kèm.

Bắt đầu biện pháp không dùng thuốc: bỏ thuốc lá, giảm cân nặng, giảm rượu, muối, tập thể dục, hoạt động thể lực.

Điều trị cho bệnh nhân bằng kết hợp châm cứu. Bệnh nhân tự day ấn các huyệt trên hàng ngày.