Trước đây nhiều nguyên nhân gây đau tim đã được biết đến như xơ vữa động mạch vành, nhồi máu cơ tim, hút thuốc lá, nghiện rượu, tăng huyết áp, cholesterol máu cao, bệnh tiểu đường, stress... Nhưng cũng có nhiều trường hợp đau tim mà không có những yếu tố này. Vậy còn nguyên nhân bí ẩn nào gây đau tim chưa được khám phá?

Phản ứng viêm làm tăng chất CRP trong máu.

Những điều đã biết về bệnh tim

Từ lâu nền y học thế giới đã biết nguyên nhân đau tim do hiện tượng xơ cứng động mạch vành; cơn đau tim xảy ra khi động mạch vành bị tắc nghẽn bởi một cục máu đông làm cho cơ tim bị hủy hoại (nhồi máu cơ tim). Theo đó các phương pháp điều trị đã được cải thiện rất nhiều nhờ các loại thuốc mới, các thủ thuật mới như phẫu thuật đặt shunt tim. Tuy nhiên giới chuyên môn  vẫn cho rằng việc phòng bệnh vẫn quan trọng nhất vì dễ thực hiện lại không tốn kém. Trước đây người ta đã tìm ra những nguyên nhân dẫn đến bệnh xơ cứng động mạch như: hút thuốc lá, tăng huyết áp, cholesterol máu cao, bệnh tiểu đường, ít vận động, béo phì, stress... Tuy nhiên khi kiểm chứng lại các trường hợp tử vong, người ta nhận thấy khoảng 40 % trường hợp đau tim không có những yếu tố kể trên. Như vậy vấn đề đặt ra là còn nhiều bí ẩn của bệnh tim cần phải khám phá, mới mong có phương pháp điều trị đúng nhằm chế ngự bệnh tim hiệu quả.

Bí ẩn của bệnh tim mới được khám phá 

Chất CRP: gần đây một số nghiên cứu mới chứng minh được yếu tố quan trọng gây ra bệnh đau tim là chất C Reactive protein (CRP). Chất CRP trong máu tăng cao khi có hiện tượng viêm trong cơ thể do nhiễm khuẩn hay trong những trường hợp bệnh lý không phải nhiễm khuẩn như viêm khớp, đụng dập cơ, tác động của stress .  BS Michael Ozner thuộc Đại Học South Florida cho biết có nhiều người bị đau tim nhưng cholesterol máu và huyết áp vẫn bình thường chỉ có CRP tăng cao.

Những thức ăn gây đau tim: các nghiên cứu ở Mỹ, Tây Âu và Nhật bản nhận thấy : bệnh đau tim rất hiếm gặp ở một số nước châu Á và vùng Địa Trung hải, nơi mà người dân ăn ít thịt nhưng lại ăn nhiều rau, ngũ cốc và cá biển. Ngược lại tỷ lệ người mắc bệnh đau tim rất cao ở Bắc Mỹ, các nước Bắc Âu như Phần Lan, Thụy Điển, Đan Mạch là những nước mà người dân ăn rất nhiều thịt bò, thịt lợn, mỡ trong sữa và bơ. Tại Achentina, Uruguay là những nước ăn nhiều thịt bò người ta cũng thấy tỷ lệ người đau tim ở đây cũng rất cao.

Thức ăn tốt cho tim: các nhà nghiên cứu cũng phát hiện trường hợp đặc biệt tại Greenland, thổ dân Eskimo tuy ăn rất nhiều thịt mỡ, thịt hải cẩu, cá voi nhưng do họ ăn nhiều cá biển ( trong cá biển có nhiều chất Omega 3 ) thì gần như không bao giờ họ bị đau tim cả. Khảo sát ở Địa Trung Hải cho thấy: người dân ở đây ăn nhiều dầu olive, cá biển, hạt dẻ, ngũ cốc, rau tươi nên không những cholesterol máu thấp mà cả CRP cũng rất thấp. Đại học Lyon của Pháp khi nghiên cứu so sánh chế độ dinh dưỡng của vùng Địa Trung Hải với chế độ dinh dưỡng của Hoa kỳ trong vòng 4 năm thì thấy người ăn chế độ dinh dưỡng Địa Trung Hải có tỷ lệ tử vong do bệnh tim thấp hơn người ăn theo chế độ ăn của Hoa kỳ từ 50-70%. Một nghiên cứu khác của Đại Học Athens (Hy lạp) cho biết là dinh dưỡng Địa Trung Hải làm giảm chất CRP và các chất thường đi kèm với bệnh đau tim như fibrinogen, coagulation factors. Một khảo cứu tại Hà Lan cũng xác nhận là lối dinh dưỡng Địa Trung Hải làm giảm tỷ lệ đau tim tới 50 % ở những người từ 50 - 70 tuổi. BS Ozner ở Hoa kỳ cho biết nếu loại bỏ những loại thức ăn tinh chế, hạn chế ăn các loại thịt thì sẽ làm giảm chất CRP và hiện tượng viêm trong cơ thể. Những thức ăn làm giảm CRP là cá biển, hạt dẻ, dầu olive, rau tươi, nước nho, nước hạt lựu... do có nhiều chất antioxidants có tác dụng bảo vệ các mạch máu của cơ tim và làm giảm cholesterol trong máu.

Nếu bị viêm dễ dẫn đến đau tim: nhiều nghiên cứu đều cho thấy khi xảy ra phản ứng viêm trong cơ thể do nhiễm khuẩn, hay không do nhiễm khuẩn (viêm khớp vô khuẩn), viêm do stress đều liên  quan đến tăng tỷ lệ mắc bệnh tim. Nhóm bác sĩ thuộc Đại Học Minnesota nhận thấy 90% bệnh nhân người Việt trên 50 tuổi viêm nướu răng mạn tính ở Mỹ có nhiều liên hệ tới bệnh đau tim. Một nghiên cứu khác trên 27000 người thì kết luận: những người bị stress mạn tính như căng thẳng thần kinh, hay lo âu, hay giận hờn bị mắc đau tim tăng gấp đôi bình thường vì stress làm tăng các stress hormones dẫn đến tăng phản ứng viêm. Người ta dùng siêu âm đo động mạch cổ những người bị stress thì thấy động mạch cổ của họ hay bị tắc nghẽn và dẫn đến bệnh tim mạch hoặc tai biến mạch máu não. Khảo cứu khác tại Anh cũng xác nhận những người bị mất ngủ, dưới 7 tiếng mỗi ngày, thì tỷ lệ bệnh đau tim tăng gấp 3 lần bình thường vì mất ngủ làm tăng các stress hormon như cortisol, adrenaline từ đó làm tăng phản ứng viêm. Như vậy việc loại bỏ stress và chống viêm là rất quan trọng trong việc phòng tránh bệnh tim. Do đó các bác sĩ khuyến cáo nên tập những phương pháp làm giảm stress như : ngồi thiền, tĩnh tâm, vận khí, tập yoga, duy trì giấc ngủ trưa, nghe nhạc, dọn việc nhà, trồng cây, nuôi cá, đọc sách, luyện tập một môn thể dục thể thao... Giữ vệ sinh răng miệng, vệ sinh cá nhân, ăn uống điều độ, giữ cân nặng ở mức hợp lý, lạc quan yêu đời, không hút thuốc, không uống rượu, phòng và chữa triệt để các bệnh nhiễm khuẩn... là những phương pháp giản dị và ít tốn tiền nhất để chống bệnh đau tim.

ThS. Trần Quốc An