Y học cổ truyền (YHCT) rất xem trọng yếu tố "tiên thiên" và "hậu thiên" trong vấn đề vô sinh. Theo lương y Huỳnh Văn Quang (TP.HCM): "Tiên thiên, đó là sự hấp thụ những tinh huyết của cha mẹ của đứa bé. Còn hậu thiên, ý nói rằng: thể tạng con người sau khi sinh ra, nhờ vào tỳ vị để phát triển. Quan niệm của đông y không tách rời từng bộ phận cơ thể, mà xem cơ thể là một khối hoàn chỉnh và có sự tương quan mật thiết với nhau. Khi một bộ phận nào đó của cơ thể bị trục trặc, thì đều có thể gây nên tình trạng vô sinh".

Theo YHCT, nguyên nhân vô sinh thường thấy nhất ở người phụ nữ là do các chứng: hư hàn, huyết hư, đàm thấp, can uất và huyết nhiệt. Hư hàn là tình trạng phụ nữ có bụng dưới thường bị lạnh và đau thất thường, kinh kỳ không đều, huyết trắng khí hư, tinh thần hay mỏi mệt; hay đau lưng, mỏi chân, tiểu nhiều. Huyết hư là thể trạng hư suy, kinh kỳ ít, bất thường; sắc mặt vàng xanh, tinh thần mỏi mệt, hay chóng mặt, hoa mắt. Đàm thấp là tình trạng hình thể béo mập, khí hư bạch đới (huyết trắng), nguyệt sự (kỳ kinh) bất thường, người hay hồi hộp, sắc mặt trắng bệch. Can uất là người phụ nữ có nguyệt sự bất thường, bụng hay đầy chướng, ngủ hay mộng mị những điều không tốt, người thụ động, ít nói cười. Huyết hư là trường hợp trước lúc hành kinh hay có triệu chứng đau bụng dưới, đau đầu, chóng mặt; kinh nguyệt thì đỏ lợm, khô đặc, môi hay bị khô...

Có hai bài thuốc chủ lực trong chữa trị hiếm muộn ở nam, nữ theo YHCT từ xưa đó là: Hà xa đại tạo hoàn (bài thuốc này dùng cho cả nam và nữ, nhưng thường dùng cho nữ nhiều hơn), trong bài thuốc có vị thuốc tử hà xa (làm từ nhau thai của sản phụ sinh con so) và bài thuốc Kim hũy thận khí hoàn (bài này dùng cho đàn ông bị giảm chức năng thận - lạnh thận).

Từ xa xưa, việc chữa trị vô sinh rất chú trọng vào vấn đề ôn dưỡng thận khí và điều bổ huyết mạch cho cơ thể. YHCT không can thiệp thẳng vào cơ quan nội tạng của cơ thể, mà lưu ý việc tạo nên sự nhẹ nhàng thư thái, không gây căng thẳng về tâm lý cho người được chữa trị (bởi dễ gây rối loạn cho cơ thể về nội tiết). Ngoài ra, còn rất chú trọng vào "nguyệt sự" ở người phụ nữ trong chữa trị vô sinh, cũng như chú trọng vào yếu tố "tiên thiên" và "hậu thiên". Bên cạnh đó còn coi trọng vào việc xoa bóp trị liệu, tập trung vào 4 đường kinh có liên quan (nhâm, xung, đốc, đới). Chà xát nhẹ nhàng vùng bụng dưới, vùng sau thắt lưng, dọc cột sống lưng từ trên xuống dưới xương cụt, day ấn các huyệt thận du (đốt lưng thứ 14 đo ra 2cm), tỳ du (đốt sống lưng thứ 11), can du (sống lưng thứ 9 đo ra mỗi bên 2cm)...

Đông y chữa vô sinh thường chia làm 3 giai đoạn: bổ huyết, điều kinh, thông mạch hóa ứ trệ; tư âm, bổ dương (bổ khí huyết) và kiện tỳ - bổ thận khí (để chuẩn bị cho sự thụ thai). YHCT sử dụng dược lực và dược tính của thảo dược để cơ thể hấp thụ và tạo sự chuyển hóa trong cơ thể. Hai vị thuốc thường phải có trong chữa trị vô sinh theo YHCT là hương phụ và ích mẫu, ngoài ra còn có một số vị thuốc khác như: ngãi diệp, đương quy, đào nhân, ngô thù du...

Theo Ydhvn.com