Có rất nhiều các loại đậu, đậu đen, đậu xanh, đậu đỏ,... ngoài công dụng được sử dụng chế biến thành các món ăn ra, còn được sử dụng thành một số bài thuốc để chữa bệnh:

Đậu đen: Theo y học cổ truyền, đậu đen có vị ngọt, tính lạnh, có công dụng hạ nhiệt, giải độc, bổ thận, chữa đầy bụng, tiểu ra máu, đau đầu, đau cổ, nóng sốt, đau lưng... Những người bị yếu thận, suy nhược cơ thể khi bị cảm nặng nên ăn nhiều đậu đen. Nấu cháo đậu đen giúp lợi tiểu, giải nhiệt và thích hợp với mọi lứa tuổi. Cách chế biến: Đậu đen ngâm nước khoảng 2 tiếng, cho thêm một ít gạo vào nấu nhừ thành cháo, ăn nóng hay nguội tùy thích

Đậu xanh: Đậu xanh có vị ngọt, tính mát, có tác dụng thanh nhiệt, giải độc, điều hoà ngũ tạng và trị được các bệnh thường gặp trong mùa hè như: mụn trứng cá, ung nhọt. Ngoài được dùng để nấu xôi, làm bánh ngọt, bánh mặn, nấu chè, làm giá ăn và còn được chế biến làm đẹp. Cách làm mặt nạ đậu xanh trị mụn như sau: Lấy 50g bột đậu xanh, 50g bột thanh đại và 5g băng phiến cho vào nước ấm trộn thành hồ. Mỗi tối trước khi đi ngủ, đắp dung dịch này lên mặt để có làn da đẹp, không bị sậm màu hay nổi mụn trứng cá.

Đậu đỏ: Đậu đỏ cũng là một loại ngũ cốc rất có lợi với sức khỏe của con người. Những món ăn có thể được chế biến từ đậu đỏ là: cơm đậu đỏ, xôi đậu đỏ, cháo đậu đỏ, chè đậu đỏ, bánh đậu đỏ... Nhiều nghiên cứu cho thấy, loại hạt này có công dụng như một vị thuốc an toàn, giúp giải nhiệt, tiêu độc công hiệu. Chè đậu đỏ nước cốt dừa cũng là một món giải khát ngon, mát và bổ dưỡng trong những ngày hè nắng, nóng.

Đậu ván trắng: có vị ngọt, tính mát, tác động vào các kinh tỳ, vị. Tác dụng của đậu ván trắng là làm thuốc bổ tỳ, vị, chữa các bệnh cảm nắng, khát nước, tiêu chảy, kiết lỵ ra máu, tiểu tiện đỏ, các chứng đau bụng, nôn ọe, và giải được độc rượu.

Một số bài thuốc dễ làm từ đậu:

- Chữa chứng trúng gió, đau đầu, đau lưng: Đậu đen 800g, độc hoạt 20g. Ngâm đậu đen vào 5 bát rượu, sau đó sắc nhỏ lửa, lọc bỏ bã lấy 80ml.. Uống ấm, chia 2 lần trong ngày.

- Dùng trị say nắng, nôn mửa: Đậu ván trắng 16g, hoắc hương 8g, sắc với 800ml nước, lọc bỏ bã lấy 100ml. Chia đều làm 3 lần uống trong ngày.

- Dùng trị chứng chân sưng to và căng nhức, đi lại khó khăn:  Đậu đỏ 24g, cá chép 1 con khoảng 400-400g, hầm nhừ trong nước. Dùng cả nước lẫn cái, mỗi ngày 1 lần.

- Dùng bôi ngoài chữa ung nhọt hoặc mụn đậu: Đậu xanh, đậu đỏ, đậu đen bằng nhau, tán nhỏ, trộn với giấm, khuấy đều bôi vào vết thương.          

Bác sĩ  Trần Văn Thuấn