Đôi khi chúng ta rất lấy làm khó chịu bởi tình trạng tai bị ù hoặc điếc ở một hay cả hai bên mặc dù không có một tổn thương thực thể nào được tìm thấy khi khám tai. Hai chứng trạng này thường gặp ở người có tuổi kèm theo các triệu chứng đau đầu, chóng mặt, hoa mắt, mất ngủ, đau vùng cổ gáy... trong các bệnh lý tăng huyết áp hoặc thấp, thiểu năng tuần hoàn não, vữa xơ động mạch, thoái hóa cột sống cổ, suy nhược thần kinh, rối loạn thần kinh thực vật...

Theo y học cổ truyền, tai có quan hệ mật thiết với tạng thận, “thận khí thông ở tai, thận hòa ắt sẽ nghe rõ ngũ âm”. Bởi vậy, thính lực tốt hay kém là thể hiện công năng của tạng thận mạnh hay suy. Lẽ dĩ nhiên, khái niệm “thận” của y học cổ truyền có nội dung hoàn toàn khác so với quả thận trong hệ tiết niệu của y học hiện đại. Để phòng chống chứng tai ù, tai điếc, y học cổ truyền sử dụng nhiều biện pháp khác nhau, trong đó có việc dùng các phương rượu thuốc nhằm mục đích bổ thận thông nhĩ, tăng cường thính lực.

Với chứng tai ù

Rượu lộc linh tập

Nhục dung 20g, nhân sâm 15g, thục địa 15g, hải mã 10g, lộc nhung 10g, rượu trắng 1 lít. Lộc nhung và nhân sâm sấy khô tán nhỏ đem ngâm cùng các vị thuốc khác với rượu, sau chừng 30 ngày thì dùng được, uống mỗi ngày 2 lần, mỗi lần 10ml. Công dụng: ích khí dưỡng huyết, bổ thận tráng dương, trị chứng tai ù, liệt dương, thiểu năng sinh dục...

Rượu tang thầm minh mông

Tang thầm (quả dâu chín) 1.000g, chanh 5 quả, rượu trắng 1.800ml, đường kính 100g. Tang thầm rửa sạch, chanh quả bổ làm tư, đem ngâm hai thứ với rượu trong 10 ngày rồi hòa thêm đường là dùng được, uống mỗi ngày 2 lần, mỗi lần 20ml. Công dụng: tư âm dịch, dưỡng tâm mạch, trị chứng đau đầu, hoa mắt, ù tai, lưng đau, gối mỏi...

Rượu địa hoàng hương kỷ

Thục địa 25g, trầm hương 2,5g, kỷ tử 60g, rượu trắng 1.750ml. Các vị đem ngâm với rượu trắng trong 10 ngày là dùng được, uống mỗi ngày 2 lần, mỗi lần 20ml. Công dụng: bổ can thận, ích tinh huyết, trị các chứng tai ù, tai điếc, đầu choáng, mắt hoa, di tinh, mất ngủ...

Rượu xương bồ bạch truật

Thạch xương bồ 250g, bạch truật 250g, rượu trắng 1.250ml. Hai vị sấy khô tán nhỏ cho vào túi vải, buộc kín miệng rồi đem ngâm trong rượu trắng, sau 14 ngày thì dùng được, mỗi ngày uống 3 lần, mỗi lần 20ml. Công dụng: hóa thấp khai khiếu, kiện tỳ dưỡng vị, trị các chứng tai ù, tai điếc, bụng trướng, ăn kém, hay quên, đại tiện lỏng nát...

Rượu thông nhĩ

Đào nhân 60g, ngũ vị tử 40g, mật ong 30g, rượu trắng 1 lít. Hai vị thuốc sấy khô tán nhỏ, đem ngâm với rượu trắng và mật ong trong bình kín, mỗi ngày lắc bình vài lần, sau 10 ngày thì dùng được, uống mỗi ngày 2 lần, mỗi lần 20ml vào lúc đói. Công dụng: hoạt huyết bổ thận, trị chứng ù tai, di mộng tinh...

Với chứng tai điếc

Rượu thương nhĩ dụ lung

Thương nhĩ tử 30g, phòng phong 30g, hoàng kỳ 30g, bạch linh 30g, độc hoạt 30g, ngưu bàng tử sao 30g, sinh địa 30g, ý dĩ 20g, mộc thông 20g, nhân sâm 15g, nhục quế 12g, rượu trắng 1.000ml. Các vị sấy khô tán nhỏ cho vào túi vải, buộc kín miệng rồi đem ngâm với rượu trắng, sau 7 ngày thì dùng được, uống mỗi ngày 10ml. Công dụng: trừ nhiệt bổ hư, trị chứng tai điếc, đau xương khớp...

Rượu thông nhĩ từ thạch

Mộc thông 80g, thạch xương bồ 80g, từ thạch 30g, rượu trắng 1.700ml. Các vị sấy khô tán nhỏ cho vào túi vải, buộc kín miệng rồi đem ngâm với rượu trắng, sau 7 ngày thì dùng được, uống mỗi ngày 2 lần, mỗi lần 20ml. Công dụng: thông khiếu thông nhĩ, trị chứng ù tai, tai điếc.

Rượu mạn kinh

Mạn kinh tử 250g, rượu trắng 500ml. Mạn kinh tử sấy khô tán nhỏ rồi đem ngâm với rượu trắng, sau 7 ngày thì dùng được, uống mỗi ngày 20ml. Công dụng lợi khí hóa đàm, khai khiếu, chuyên trị chứng tai điếc.

Rượu ích trí

Nhân sâm 9g, mỡ lá của lợn 90g, rượu trắng 1.000ml. Nhân sâm tán nhỏ, mỡ lá nấu chín để nguội, ngâm cả hai thứ với rượu, sau 21 ngày thì dùng được, mỗi ngày uống 20ml. Công dụng: khai tâm ích trí, thông nhĩ minh mục, chuyên trị chứng tai điếc, hoa mắt, suy nhược cơ thể...

Rượu xương bồ quế tâm

Thạch xương bồ 20g, mộc thông 10g, quế tâm 15g, từ thạch 15g, phòng phong 30g, khương hoạt 30g, rượu trắng 500ml. Các vị sấy khô tán nhỏ, cho vào túi vải, buộc kín miệng rồi đem ngâm với rượu, sau 7 ngày thì dùng được, uống mỗi ngày 2 lần, mỗi lần 10ml vào lúc đói. Công dụng: khai khiếu trừ phong, an thần, chuyên trị chứng ù tai, tai điếc.

ThS. Hoàng Khánh Toàn